گفتگو با پائولو فونسکا در مورد آ.اس رم، مربیان پرتغالی و 125 پرواز با شاختار در یک سال!
هفت‌یک- پائولو فونسکا ریزوتو را پیشنهاد می‌دهد. او در حین تمجید از لوکا یوروویچ، سرآشپز زمین تمرین رم، می‌گوید:” سبک پختن آن در اینجا فوق العاده است.” با این تفاسیر در صورت صدور مجوز حضور عموم مردم در آن، کمپ تمرینی تریگوریا شایستگی کسب عنوان بهترین رستوران را خواهد داشت. فونسکا به شوخی می‌گوید:” این یک مشکل است. او خیلی خوب غذا می‌پزد.”
غذا تنها دلیل علاقه مربی 47 ساله خوش قد و بالا و جذاب به اینجا نیست. وقتی فونسکا شاختار را ترک کرد تا جانشین کلودیو رانیری در رم شود، به جای خانه‌ای بیرون از شهر در کنار دریا در اوستیا که دنیله ده‌روسی در آن رشد کرد، خانه‌ای در قلب “شهر ابدی” اجاره کرد. او با لبخند می‌گوید:” من فقط به خاطر مصاحبه یا این که سرمربی رم هستم این را نمی‌گویم. من پیش از این هم در رم بوده‌ام و همیشه این شهر را دوست داشته‌ام.”
فونسکا بعد از سه فصل حضور در شاختار، در تابستان 2019 جانشین رانیری در رم شد.
فونسکا پیش از قرنطینه و محدودیت‌های اخیر در خیابان سن پیترینی قدم می‌زد؛ خیابان سنگفرش شده‌ای که پس از استفاده از سنگ‌هایش برای ساخت قصر پیتر مقدس به این نام معروف شد. اکثر فضای شهر مانند موزه‌ای در فضای آزاد است و مدام باعث شگفتی و لذت می‌شود.
فونسکا در موزامبیک به دنیا آمد و از اوکراین به این کشور آمد. همانطور که می‌توانید تصور کنید، جا افتادن در ایتالیا سخت نیست. به هرحال پرتغال سرزمین کاشفان شجاعی مانند واسکو دو گاما و فردیناند ماژلان بوده است. فونسکا با اشاره خاص به مربیگری فوتبال می‌گوید:” تاریخ به ما می‌گوید که پرتغالی‌ها در سراسر دنیا حضور دارند.”
او این موضوع را به چندین نفر از هموطنانش نسبت می‌دهد. یکی از آنها ویتور فراده، پروفسور بازنشسته دانشگاه، است که ایده‌های پیشروانه‌اش که به عنوان دوره “تاکتیکی” شناخته می‌شوند، سنگ بنای مربیگری پرتغالی است. فونسکا می‌گوید:” ما در گذشته بسیار سنتی بودیم.” با مرور دوران بازی خود او- فونسکا مدافع میانی بلند قامتی بود که بین دسته اول و دوم در رفت و آمد بود- می‌بینیم که برای مدتی طولانی فکر می‌کرد فوتبال فقط و فقط به یک چیز مربوط است. او با یادآوری این خاطرات می‌خندد و می‌گوید:” تنها چیزی که می‌دانستم این بود که باید بدویم.” سپس فراده ظاهر شد و آموزه‌هایش منبع الهام بود.
فونسکا تایید می‌کند:” ویکتور چیزهای بسیاری را تغییر داد. او اذهان ما را تغییر داد.” چهره پیشرو دیگر چنان با روش فراده در ارتباط بود که تقریبا هر بار این این روش نام برده می‌شود، از او نیز یاد می‌شود. با این حال نام او بسیار معروف‌تر است. فونسکا اظهار داشت:” وقتی ژوزه مورینیو ظهور کرد، این روحیه جدید هم ظهور کرد. ژوزه بسیار مهم بود چون او کشور را ترک کرد ( پس از غلبه بر احتمالات و قهرمانی با پورتو در لیگ قهرمانان در سال 2004 ) و موفقیت بسیاری کسب کرد. این نحوه نگاه مردم به مربیان ما را تغییر داد.”
درهایی که پیش از این بسته بودند، ناگهان باز شدند. کسی که خودش را آقای خاص می‌نامید، توانست اعتبار را به پرتغال به عنوان سازنده مربیان باهوش و منعطف اعطا کند. به خدمت گرفتن آنها به یک رسم تبدیل شد. آندره ویلاش بواش هدایت چلسی را بر عهده گرفت. سایرین مانند مارکو سیلوا و پدرو مارتینز که در یونان و با المپیاکوس موفق شدند در سایر کشورها نامی دست و پا کردند. لئوناردو ژاردیم با موناکو قهرمان لیگ فرانسه شد و به نیمه نهایی لیگ قهرمانان رسید. فونسکا با شاختار به موفقیت رسید و اخیرا نیز ژرژ ژسوس در فلامینگو، قهرمان کوپا لیبرتادورس شد، دستاوردی که او را شایسته قرار گرفتن در فهرست نامزدهای بهترین مربی سال فیفا می‌کرد اما به آن توجه نشد.
فونسکا در استرلا آمادورا تحت هدایت ژسوس بازی کرد. این به تجربه‌ای تحول آفرین تبدیل شد. فونسکا در حوالی سی سالگی بود و پیش از این تمایلی به تجربه مربیگری پس از پایان روزهای بازی نداشت. فونسکا می‌گوید:”چرا؟ چون به عنوان بازیکن چیز زیادی یاد نمی‌گرفتیم. فوتبال در آن زمان بسیار سنتی و فیزیکی بود. ما یارگیری نفر به نفر زیادی انجام می‌دادیم. ژرژ اولین سرمربی تاکتیکی‌ای بود که من داشتم. او باعث شد که ما همه چیز را متفاوت ببینیم و من شروع به فکر کردن بسیار تاکتیکی درباره بازی در جریان بازی کردم. همه چیز درباره سه نقطه مرجع بود: فضا، توپ و حریف . من چیزهای زیادی از او درباره سازماندهی دفاعی یاد گرفتم. تمام جزییاتی که درباره آن فاز از بازی بود را یاد گرفتن. من شروع به درک چیزهای زیادی کردم.”
رابطه نزدیک فونسکا با نونو کمپس، دستیارش، به این دلیل است که هر دو سبک ژسوس را بسیار تحسین می‌کنند. اما دیدگاه او درباره سبک بازی تیم‌هایش محدود به آنچه سال‌ها قبل در آمادورا آموخته بود، نمی‌شد. فونسکا می‌گوید:” تیمی که بیشتر از همه تماشا کردنش را دوست داشتم، بارسلونای پپ بود.” خاطرات آن روزهای خاص و قدیمی بارسا تنها دلیل جذب پدرو در این پاییز نبود.
فونسکا قول داده بود که در صورت صعود شاختار به مرحله حذفی چمپیونزلیگ با لباس زورو در کنفرانس مطبوعاتی حضور پیدا کند.
او در وقت آزادش وقت مشغول تماشای سریال‌های نتفلیکس نیست- فونسکا می‌گوید:” به تازگی سریال “ساختن یک قاتل” را به پایان بردم و مستند دیگری که دوستش دارم درباره بابی رابسون است.”- تلاش می‌کند دیدارهای منچسترسیتی را ببیند. این یک اتفاق خوب بود که رویارویی‌های قبلی با آنها خاطرات خوبی را برایش به ارمغان آورده است. فونسکا در سال 2017 به قولی که برای صعود شاختار به مرحله یک هشتم لیگ قهرمانان داده بود، وفا کرد و لباس زورو را بر تن کرد. آنها با پایان دادن به 29 بازی بدون شکست سیتی در تمامی رقابت‌ها، موفق به انجام این کار شدند. سرنوشت این بود که رم باعث حذف آنها در مرحله حذفی شود. فونسکا هنوز علاقه زیادی به پپ گواردیولا دارد:” من تغییراتی که او اعمال می‌کند را دوست دارم.” ایجاد تحول از لیگی به لیگ دیگر، اسپانیا سپس آلمان و انگلیس. خصوصا که این مربی کاتالان در حالی که به اصول خود پایبند بود، چنین پیشرفتهایی را در تیم‌ها ایجاد کرد. فونسکا باید چنین کاری را در ایتالیا انجام دهد.
او می‌گوید:” هر بازی داستانی متفاوت است. از چشم انداز تکنیکی- تاکتیکی، هیچ لیگی شبیه به سری A نیست. اینجا شما تیم‌هایی دارید که با یک سیستم کار را آغاز کرده و با سیستم دیگری به پایان می‌برند. آنها در جریان یک بازی بارها تغییر می‌کنند و چنان در طول فصل هم تغییر می‌کنند که وقتی دوباره با آنها روبرو می‌شوید، یک بازی متفاوت در پیش دارید. شما تیم‌هایی دارید که با یک حریف به این سبک و با حریف دیگر به آن سبک بازی می‌کنند. سیستم تنها چیزی نیست که تغییر می‌کند، استراتژی درون آنها هم هست. آنها هم در هر بازی تغییر می‌کنند.”
فونسکا باور دارد که این موضوع دلیل موفقیت مربیان ایتالیایی در خارج از کشور است. آنها در هر پنج لیگ معتبر اروپایی قهرمان شده‌اند. تعداد ایتالیایی‌هایی (چهار مربی) که قهرمان لیگ برتر شده‌اند از تعداد اسکاتلندی‌ها (دو مربی)، پرتغالی‌ها، فرانسوی‌ها، اسپانیایی‌ها یا آلمانی‌ها (هرکدام یک مربی) بیشتر است و عامل اصلی در این موضوع این است که اتفاقات فوتبالی زیادی نیست که پیش از آن ندیده باشند. فونسکا اظهار داشت:” آنها از نظر تاکتیکی بسیار قوی و آماده هستند. به همین دلیل است که فوتبال در اینجا سخت است. واقعا تاکتیکی است. وقتی ایتالیایی‌ها برای کار به کشورهای دیگر می‌روند، شرایط برای آنها سخت نیست.”
فونسکا تقریبا تنها مربی خارجی حاضر در سری A به حساب می‌آید. سینیaا میهایلوویچ و ایوان یوریچ مدتی طولانی به عنوان بازیکن و حالا سرمربی در این لیگ بوده‌اند که این احساس وجود دارد که آنها هم مانند جان‌پیرو گاسپرینی و روبروتو دی‌‌زربی اهل همین کشور هستند. رویارویی با این فرهنگ فوتبال خاص و در عین حال متفاوت باعث پیشرفت غریزه خود فونسکا شد و یک بعد دیگر از او را به نمایش گذاشته است. او تسلیم شده و می‌گوید:” من باید ایده‌هایم را سازگار می‌کردم. در گذشته علاقه وسواس گونه‌ای به مالکیت توپ داشتم.” می‌توان این را تاثیر گواردیولا دانست. ایده معمول این است: اگر ما توپ را در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم بر بازی تسلط پیدا کرده و کنترل آن را در دست بگیریم.
فونسکا ادامه می‌دهد:” من عاشق تیم‌هایی هستیم که با توپ جسور هستند.” اما سری A باعث شد که او تنظیماتش را تغییر دهد. او می‌گوید:” من حالا تغییر کرده‌ام. حفظ توپ به شکلی که من دوست دارم در ایتالیا ممکن نیست. من آمدم تا اهمیت تحول را درک کنم. متوجه هستم که کسب توپ و حمله سریع چقدر مهم است چون تمام تیم‌ها اینجا از نظر دفاعی به خوبی آماده هستند. یافتن فضا در اینجا سخت است. اگر سریع حمله نکنید، آنها خیلی زود سازماندهی می‌کنند و شما فرصتی برای انتقال دفاعی ندارید.”
فونسکا علاقه زیادی به سبک بازی تیم‌های گواردیولا دارد و در صورت داشتن وقت آزاد، بازی‌های منچسترسیتی را تماشا می‌کند.
رم در اکثر بخش‌ها عملکرد بسیاری خوبی در این فصل داشته است. سایت StatsBomb آنها را در کار انجام پرس از جلوی میدان و هر شوت از روی ضد حمله در 90 دقیقه در رده سوم قرار داده و اینتر تنها تیمی است که گل‌های مورد انتظار (xG) بیشتری از آنها داشته است. تغییر شرایط به دفاع سه نفره در ماه جولای، به خدمت گرفتن پدرو در پنجره نقل و انتقالات اخیر و توانایی هنریک میختاریان در سالم ماندن و بازی در سطحی قابل قیاس با فصل آخرش در دورتموند که به عنوان بازیکن سال بوندسلیگا انتخاب شد، یک تعادل خوشایند به تیم داد.
رم پس از خداحافظی فرانچسکو توتی و جدایی دنیله ده‌روسی، کوین استروتمن، الساندرو فلورنزی و راجا ناینگولان رهبران جدیدی به نام‌های ادین ژکو و لورنزو پلگرینی داشت و حالا پدرو، میختاریان و کریس اسمالینگ هم تجربیات‌شان را به تیمی جوان و پر از استعداد منتقل می‌کنند.
فونسکا می‌گوید: “شخصیت بازیکن برای من واقعا مهم است. پدرو هر بازی در چلسی به میدان نمی‌رفت اما وقتی در میدان حضور داشت از نظر دفاعی بسیار تلاش می‌کرد. او تمام چیزهایی که فکر می‌کردم درباره‌اش می‌دانیم را تایید کرد. میختاریان هم بسیار به پدرو شبیه است. آنها بسیار باهوش و با جنبه تاکتیکی قوی هستند. اما چیزی که درباره آنها دوست دارم انگیزه‌شان است. میختاریان هر روز طوری تلاش می‌کند که انگار 18 سال دارد. یافتن چنین شخصیت‌هایی آسان نیست. آنها هم درست مانند ژکو کسانی هستند که تیم به آنها نگاه می‌کند.”
شکلی از تداوم به رم کمک کرد که حتی با وجود وقفه ایجاد شده به دلیل شیوع ویروس کرونا پیشرفت کند. فونسکا به تعدیل شرایط در موقعیت‌های پرفشار عادت دارد. او درباره باشگاه قبلی خود که به دلیل درگیری‌های ایجاد شده در سال 2014 در دونباس (توضیح مترجم: درگیری نظامی بین اوکراین و روسیه در آن سال باعث شد تیم شاختار دونتسک بازی‌های خانگی‌اش را در شهرهای دیگر برگزار کند) مجبور به تغییر مکان شد، می‌گوید:” من سه سال سرمربی شاختار بودم اما هرگز در دونتسک حضور نداشتم. در کیف زندگی می‌کردم. ما در خارکیف و سپس لفیف به میدان می‌رفتیم. در یک سال 125 پرواز انجام دادیم. این تجربه فوق العاده‌ای بود. و می‌توانید بگویید که پرتغالی‌ها خیلی زود با موقعیت‌های مختلف سازگار می‌شوند.”
حتی پیش از آن که ویروس کرونا تاثیرش را در سراسر جهان نشان دهد، فونسکا با چالش‌هایی در رم روبرو بود. او تیمی را به ارث برده بود که یک سال پس از حضور در نیمه نهایی لیگ قهرمانان حالا نتوانسته بود سهمیه آن را به دست آورد. نیاز به کاهش دستمزد بازیکنان حس می‌شد. مدیریتِ بحرانِ مصدومیت در پاییز گذشته سخت بود اما با این حال مانع از کسب پیروزی حماسی 0- 4 در اودینه نشد که رم با یک یار کمتر به میدان می‌رفت و از جانلوکا مانچینی، مدافع میانی، در خط هافبک استفاده کرد و باز هم توانست با هر سه امتیاز بازی به پایتخت برگردد.
نیکو زانیولو، ستاره آینده‌دار تیم، آن شب فوق العاده بود اما با مصدومیت شدید زانو برابر یوونتوس در ژانویه روبرو شد. تکلیف مالکیت باشگاه به هیچ وجه مشخص نبود. جانلوکا پتراچی، مدیر ورزشی، اخراج شد و تیاگو پینتو ماه بعد از بنفیکا آمد و پس از مشخص شدن مالکان جدید رم که گروه فریدکین بودند، جانشین پتراچی شد.
نگرانی از انتقال ژکو به چلسی، اینتر یا یوونتوس مانند تمام پنجره‌های نقل و انتقالاتی قبلی واقعی بود. فونسکا کنترل شرایط را در دست داشت. قابل توجه است که با توجه به این که فشار خاص مربیگری این باشگاه در یکی از پر نیازترین بازارها در فوتبال بر شانه او است، موهایش هنوز سیاه براق باقی مانده است. هیچ رشته موی سفیدی هم دیده نمی‌شود.
این به این معنا نیست که این کار استرس‌های خاص خودش را ندارد. روند عادی بازی در شب‌های یکشنبه و پنج شنبه برای تیمی حاضر در لیگ اروپا پس از شیوع کرونا هم سخت بود. حالا که تقویم برگزاری بازی‌ها سخت‌تر و فشرده‌تر شده است. با این حال ثباتی که رم اخیرا به آن دست پیدا کرده- پیروزی در 6 بازی اخیر در تمامی مسابقات- چشمگیر است (توضیح مترجم: بعد از انتشار این مقاله، رم در 7 دیدار، 4 پیروزی، دو تساوی و تنها یک شکست داشت).
فونسکا می‌گوید:” هیچکس به این فکر نمی‌کند اما بازیکنان هیچ زمان استراحتی ندارند. اگر در تابستان برای تیم ملی بازی کرده باشند، تنها 10 روز استراحت کردند. این کافی نیست. چند روز قبل دیدم که کوین دی بروین ناراحتی‌اش را ابراز کرد و این درست است. شما نمی‌توانید بازیکنان را در تمام طول فصل در یک سطح و آمادگی نگه دارید وقتی آنها هیچ فرصتی برای استراحت ندارند. این کار از نظر فیزیکی غیرممکن است.”
تیم فونسکا تا اینجای فصل نتایج خوبی کسب کرده و انتظار می‌رود فصل را در بین چهار تیم اول سری A به پایان برساند.
ورود سریع از یک فصل به فصل دیگر بدون داشتن پیش فصل در بین آنها از نظر فونسکا با تبعاتی همراه خواهد بود. او فکر می‌کند این اتفاق یکی از دلایل دیدن دیدارهای پر گل در سراسر اروپاست که در بالاترین میانگین گل زده در هر بازی در این فصل سری A (3.24) تقریبا با بوندسلیگا (3.28) برابر است. بازیکنان خصوصا در باشگاه‌هایی که در سه جبهه رقابت می‌کنند از نظر فیزیکی و روانی خسته هستند. انجام تمرینات تاکتیکی بسیار دشوار است و به ندرت رخ می‌دهد چون مربیان باید به نیاز بازیکنان برای ریکاوری احترام بگذارند. توجه به جزییات برای موفقیت ضروری است. فونسکا پس از یک آنالیز ویدیویی با تیاگو لیل، دستیارش، به مصاحبه با ما آمد. او می‌گوید:” فیلم بازی‌ها مهم و مهم‌تر شده است (پس از شیوع ویروس کرونا). اگر نمی‌تواند در زمین کار کنید، باید با ویدیو کار کنید. اما این مانند تمرین نیست. به همین دلیل است که گل‌های زیادی می‌بینیم.”
جدای از شکست 0- 4 هفته گذشته برابر ناپولی در سن پائولو- که پس از سفر به رومانی در لیگ اروپا بود و در فضای احساسی مربوط به مرگ دیه‌گو مارادونا برگزار شد- فاز دفاعی رم به خوبی همه چیز را مدیریت کرده و کمترین میانگین گل در هر بازی در این فصل را دریافت کرده است.
فونسکا از این که من کریس اسمالینگ را اسمالدینی خطاب می‌کنم، لذت می‌برد. او می‌گوید:” می‌دانید من تلاش زیادی برای حفظ او انجام دادم. کریس ویژگی‌های ایده‌آلی برای فوتبال ایتالیا دارد. یافتن مدافعان میانی با سرعت و قدرت او کار دشواری است.” رم دفاع خود را حول محور این ویژگی‌ها ساخته است. فونسکا به مهارت رهبری مانچینی برای سن خودش، سرعت “ماراش کومبولا” در سازگاری از سیستم یارگیری نفر به نفر یوریچ در ورونا به یارگیری منطقه‌ای در رم و جسارت راجر ایبانز در مالکیت توپ اشاره می‌کند. فونسکا می‌گوید:” او یک استعداد است.” هرکدام از آنها به شکلی متفاوت در سبک خودشان سرعت و جنگندگی را به سبک بازی فونسکا اضافه می‌کنند.
رم به اندازه کافی از این بازیکنان دارد که بتواند امسال در بین چهار تیم صدر جدول جا داشته باشد. البته که انجام چنین کاری در رقابتی سخت کار آسانی نیست خصوصا که میلانِ احیا شده در حال حاضر صدرنشین سری A است و ساسولو، حریف این هفته، در تلاش است تا خودش را به سبک آتالانتا در بین تیم‌های برتر و رده بالا جا بزند.
اما این فصل می‌تواند همان فصلی باشد که به مذاق فونسکا خوش بیاید و کسب سهمیه لیگ قهرمانان بدون شک طعمی بهتر از ریزوتویی خواهد داشت که در تریگوریا سرو می‌شود.
جلوی تیمای قوی کاری از پیش نمیبره ولی بقیه رو میبره علاوه بر اینکه از ایبانیز و ویار و میخی خوب بازی میگیره