آیا جام ملت‌های آفریقا سرنوشت قهرمان لیگ برتر را مشخص می‌کند؟
هفت‌یک-اولین باری که کامرون میزبان جام ملت‌های آفریقا بود، چیزی که بیشتر از هر اتفاق دیگری در عرصه بین‌المللی معروف شد، یک آهنگ بود. آهنگ Soul Makossa تبدیل به دومین سرود رسمی این تورنمنت- در عصر صفحه گرامافون- شد که توسط مانو دیبانگو، خواننده و نوازنده ساکسیفون معروف این کشور، اجرا شده بود. این آهنگ در عرض چند ماه به صدر فهرست محبوب‌ترین آهنگ‌ها در آمریکا و کشورهای مختلفی در اروپا راه پیدا کرد.
در زمین فوتبال نیز اخبار حاکی از برگزاری چندین مسابقه هیجان‌انگیز بود که فقط به دیدار جذاب نیمه‌نهایی در دوالا محدود نمی‌شد که در آن مالی توانست در حالی که از زئیر عقب بود، این تیم را در وقت‌های اضافه با نتیجه 3-4 شکست دهد اما این رقابت‌ها فستیوالی بود که صدای بلندش تنها در خود این قاره طنین‌انداز شد.
همه بازیکنان حاضر در ترکیب هشت کشوری که در این رقابت شرکت کرده بودند، به جز شش نفر در باشگاه‌های آفریقایی توپ می‌زدند. استعدادیابی، حق پخش و اندازه تورنمنت‌های مهم در سال 1972 بسیار متفاوت بود. حالا 55 سال گذشته و سی و سومین دوره جام ملت‌های آفریقا برای دومین بار ماه آینده میلادی در کامرون برگزار می‌شود و شما تنها یک سرود را در کشورهای مختلف اروپایی می‌شنوید: زمزمه گلایه‌های سرمربیان باشگاه‌ها که از جدایی بازیکنان‌شان و حضور آنها در رویدادی ناراحت هستند که با یک ماه کلیدی در لیگ‌های داخلی همزمان است، در شیوع جهانی کرونا برگزار می‌شود و البته در کشوری برگزار می‌شود که درگیری‌های منطقه‌ای ممکن است امنیت آنها را به طور جدی تهدید کند.
فدریک آنتونتی، سرمربی باشگاه فرانسوی متس، که پیش‌بینی می‌کرد هشت یا 9 بازیکنش از سوی 24 کشور حاضر در این رقابت‌ها دعوت شوند با عصبانیت گفت:” گرفتن این تعداد از بازیکنان در ژانویه به اندازه تعیین نتیجه بازی از قبل باعث خدشه‌دار شدن آن می‌شود.” فوتبال حرفه‌ای فرانسه بزرگترین کارفرمای اروپایی استعدادهای آفریقایی است اما هیچ لیگ معتبری به اندازه لیگ برتر از بازیکنان برتر این قاره بهره‌مند نیست. در طول چند روز آینده که تیم‌ها فهرست نهایی خود را پیش از آغاز مسابقات در 9 ژانویه منتشر می‌کنند، همه باشگاه‌های انگلیسی جز چهار باشگاه انتظار دارند که بازیکنان‌شان به اردوی تیم‌های ملی کشورشان دعوت شوند.
تنها تاتنهام، لیدز یونایتد، نیوکاسل یونایتد و نوریچ سیتی تمام بازیکنان‌شان را در این بازه زمانی شش هفته‌ای در اختیار دارند؛ دوره‌ای که با بحث‌ها درباره این موضوع آغاز می‌شود که آخرین مهلتی که باشگاه‌ها می‌توانند اجازه جدایی بازیکنان دعوت شده را صادر کنند، چه زمانی است تا به قانون فیفا مبنی بر این که تیم‌های ملی می‌توانند بازیکنان دعوت شده را برای حداقل 13 روز پیش از اولین بازی هر تورنمنت که از نظر تئوری از فردا آغاز خواهد شد، در اختیار داشته باشند، رودست بزنند.
برگزاری جام ملت‌های آفریقا به این معنی است که لیورپول در یکی از حساس‌ترین مقاطع فصل، دو ستاره اصلی‌اش، محمد صلاح و سادیو مانه، را در اختیار ندارد.
وقتی این کشمکش باشگاه‌ها برابر تیم‌های ملی حل شود، زیرنظر داشتن همراه با نگرانی آمادگی بازیکنان، شرایط زمین در شرق آفریقا و نتایج در طول این تورنمنت آغاز می‌شود. در بدترین حالت، بازیکنی کلیدی با ناراحتی و خستگی برمی‌گردد و بدتر از آن این است که تیم ملی بازیکنان آنها درخشیده و به فینال برسند که یعنی بازیکن تا شب 6 فوریه به کشورش برنمی‌گردد و حتی ممکن است بازگشت او بیش از این به تاخیر بیفتد چون جشن در خیابان‌های پایتخت کشور قهرمان به احتمال زیاد با ورود بازیکنان افتخارآفرین ادامه خواهد داشت.
نتیجه هرچه باشد، جام ملت‌های آفریقا پرفشار و خسته‌کننده است. درست مثل مشاجره‌های پیش از این تورنمنت- که برای این دوره با توجه به پیشینه پیچیده آن بیشتر از هر زمان دیگری بود. پس از جام ملت‌های آفریقای 2017 که در کشور گابن برگزار شد و با قهرمانی کامرون به پایان رسید، کنفدراسیون فوتبال آفریقا ساختار این مسابقات را تغییر داد. این سازمان تصمیم گرفت که این مسابقات را به صورت دوسالانه برگزار کرده و زمان برگزاری آن را از زمان سنتی آن در ابتدای سال نوی میلادی به تابستان تغییر دهد تا به درگیری با باشگاه‌ها بر سر در دسترس قرار داشتن بازیکنان پایان داده باشد. اما چون این مسابقات دوبار به تاخیر افتاد که دومین بار آن عمدتا به دلیل بحران ویروس کرونا بود، این تورنمنت به میزبانی کامرون بار دیگر در ژانویه و فوریه 2022 برگزار می‌شود.
کنفدراسیون فوتبال آفریقا نیز از سیستم افزایش تعداد تیم‌های شرکت کننده در جام ملت‌های این قاره مانند بسیاری از رقابت‌های بین‌المللی استفاده کرد. این رقابت‌ها نیز مانند جام ملت‌های اروپا از 15 تیم به 24 تیم شرکت‌کننده رسید. مزیت رویایی این اتفاق این است که کشور کوچکی مثل جزایر کومور توانسته به بزرگترین دستاورد ورزشی‌اش رسیده و برای اولین بار به این رقابت‌ها راه پیدا کند و بدترین جنبه آن برای مثال از نگاه اسکات پارکر، سرمربی بورنموث، این است که تیم ملی زیمبابوه که در رده‌های میانی فوتبال آفریقا قرار دارد، شانس بیشتری برای صعود به مراحل پایانی به نسبت قبل دارد. جوردن زِمورا، ستاره نوظهور بورنموث در پست مدافع چپ، در واقع ستاره نوظهور زیمباوه هم به حساب می‌آید.
الجزایر سه سال قبل به قهرمانی رسید و ریاض محرز تقریبا 6 ماه در ترکیب سیتی حضور نداشت و بعید نیست این اتفاق امسال هم تکرار شود.
این تاثیر بالقوه بر تیم‌های بزرگ لیگ برتر که قرار است سه بازی در ژانویه برگزار کنند، مشهود است. رهبری تیم ملی مصر برعهده محمد صلاح، بهترین گلزن لیگ برتر انگلیس، است و سادیو مانه، هم باشگاهی او، همین نقش را در سنگال ایفا می‌کند. لیورپول از این هراس که دارد که پس از مرحله گروهی که تا 20 ژانویه طول می‌کشد نیز باید بدون آنها به میدان برود. مصر در سال 2017 فینالیست بود و سنگال در سال 2019 نایب قهرمان شد. منچسترسیتی نیز انتظار ندارد که ریاض محرز خیلی زود به اردوی این تیم برگردد، چرا که الجزایر مدافع عنوان قهرمانی است.
این که بازیکنان چقدر زود مجوز ترک باشگاه را دریافت می‌کنند نیز موضوع بحث دیگری است. آلیو سیسه، سرمربی سنگال، که پنج نفر از بازیکنان حاضر در لیگ برتر را به اردوی این تیم دعوت کرده، گفت:” ما با باشگاه‌های انگلیسی مشکل داریم چون دو دیدار در تاریخ 26 و 28 دسامبر دارند. اما ما حقوقی داریم که از سوی فیفا تعیین شده و این باشگاه‌ها وظیفه دارند اجازه جدایی آنها را بدهند. باید ببینیم در طول چهار یا پنج روز آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد.”
لیورپول در حال مذاکره با فدراسیون‌های فوتبال مصر و سنگال بوده تا بتواند صلاح و مانه را تا دیدار دوم ژانویه با چلسی در اختیار داشته باشد؛ در حالی‌که آنها هم باید ادوارد مندی، دروازه‌بان خود، را در اختیار تیم ملی سنگال قرار دهند.
هرچند، قهرمان اروپا مجبور نیست پس یا پیش از آن دیدار با حکیم زیاش وداع کند که این بازیکن با وحید هلیل هودزیچ، سرمربی مراکش، از تابستان قبل به مشکل خورده و این یعنی زیاش تا دو ماه آینده همچنان تنها 40 بازی ملی در کارنامه خواهد داشت.
هلیل هودزیچ علنا از برخورد زیاش نسبت به وظایف ملی‌اش انتقاد کرده بود. او هفته گذشته در آستانه سومین حضورش در جام ملت‌های آفریقا به عنوان سرمربی گفت:” این نبردی بزرگ بین اعمال نفوذکننده‌های مختلف است. بازیکنان وظیفه دارند به تیم‌های ملی‌شان اضافه شوند اما باشگاه‌ها بازیکنان‌شان را تهدید کرده و از هیچ تلاشی برای ممانعت از حضور آنها فروگذار نمی‌کنند.” این اعمال نفوذها قرار است به زودی تشدید شود.