هفت‌یک- در فاصله ده دقیقه در طول تساوی هفته گذشته دو تیم پی اس جی و بارسلونا در لیگ قهرمانان، ما بهترین و بدترین نمایش لیونل مسی را دیدیم. گل استثنایی او از فاصله بسیار 30 متری بهترین بود و پنالتی او چند دقیقه پس از آن که می‌توانست بارسلونا را پیش از سوت پایان نیمه اول با نتیجه 1- 2 پیش بیندازد، بدترین (توضیح مترجم: این مطلب بعد از دیدار برگشت بارسلونا و پاری‌ژرمن در لیگ قهرمانان نوشته شده است).

رکورد مسی در پنالتی‌ها از یک سو فوق العاده است. او در مجموع پشت بیش از 130 ضربه پنالتی قرار گرفته که آماری خیره‌کننده است. او 102 ضربه را به گل تبدیل کرده و 29 ضربه را از دست داده (پنالتی‌های از دست رفته مسی را از اینجا تماشا کنید) تا نرخ تبدیل پنالتی به گلش 78 درصد باشد. این دقیقا مساوی با نرخ تبدیل پنالتی به گل در لیگ‌های بزرگ است. اما سوال امروز این است که چطور بازیکن درخشانی مانند او از فاصله 12 متری دروازه به بازیکنی معمولی تبدیل می‌شود؟

مسی در دیدار برگشت مقابل پاری‌سن‌ژرمن یکی از زیباترین گل‌های این فصل چمپیونزلیگ را به ثمر رساند اما نتوانست از روی نقطه پنالتی دروازه کیلور ناواس را باز کند.

من پیش از این درباره این سوال فکر کرده‌ام. مسی در سال 2015 پنج ضربه از 10 پنالتی‌اش را از دست داد و من این افت را به دلیل تغییر در استراتژی‌اش می‌دانستم چرا که او سبک وابسته به حرکت دروازه‌بان را کنار گذاشت (توضیح مترجم: در این شیوه بازیکن منتظر حرکت دروازه‌بان می‌ماند و پس از آن ضربه می‌زند)- این استراتژی او را در نیمه نهایی لیگ قهرمانان 2012 برابر چلسی ناامید کرده بود چرا که باعث شد پنالتی حساسی را از دست بدهد. او از آن زمان از استراتژی‌های متفاوتی استفاده کرده اما نرخ تبدیل پنالتی به گل همچنان در همان عدد باقی مانده است. هنوز متوسط. هرچند من فکر می‌کنم این موضوع چیزی فراتر از تکنیک است.

اولین موضوعی که می‌خواهم روشن کنم این است که آیا نرخ تبدیل پنالتی به گلِ 78 درصد واقعا آنقدر برای بازیکنی که تعداد پنالتی‌های زیادی را به ثمر رسانده، بد است. آیا منصفانه است که مسی را به دلیل استعداد استثنایی‌ و آمار درخشانش، در ضربات پنالتی در استاندارد متفاوتی قرار دهیم؟

در نیمه‌نهایی چمپیونزلیگ فصل 12-2011، مسی در دیدار برگشت مقابل چلسی هم یک ضربه پنالتی را به تیر دروازه کوبید.

من این سوال را از پروفسور ایگناسیو پالاسیوس اوئرتا، متخصص در تئوری بازی و نویسنده تحقیق آکادمیک اولیه روی پنالتی‌ها به نام “مینی‌ماکس بازی حرفه‌ای‌ها”، پرسیدم. او می‌گوید:” تعداد بیشتر نمونه‌ها به این معناست که نرخ گلزنی دقیق‌تر محاسبه شده است.” و این موضوع را روشن می‌کند که میانگین مسی دقیقا همین است- معمولی.

پالاسیوس اوئرتا به این نکته اشاره می‌کند که مسی پنالتی‌ها را بر طبق نظریه توازن نَش می‌زند؛ برای مثال نرخ گلزنی او به هر سمتی که ضربه بزند یا هر گزینه‌ای را که انتخاب کند، مشابه است علاوه بر این که رفتار او در انتخاب سبک پنالتی کم و بیش تصادفی است.

سیمون کوپر کتابی درباره بارسلونا و نقش مسی در این باشگاه نوشته که اواخر امسال منتشر می‌شود. کوپر به من می‌گوید: « شاید این کار برای او بیش از حد ساده است. او بیش از حد درباره چیزی که باید یک تمرین کاملا ساده باشد، فکر می‌کند و سعی می‌کند دروازه‌بان را گول بزند. شاید به همین دلیل است که او در ضربات پنالتی‌ها صرفا معمولی است در حالی که یکی از بهترین بازیکنان جهان در توانایی‌های مرتبط اما بسیار سخت‌تر از به ثمر رساندن ضربات آزاد است.”

مویزس یورنس، خبرنگار ESPN در بارسلونا، دو موضوعی را به من گفت که شگفت‌زده‌ام کرد. اول:” یکی از چیزهایی که مسی بیشترین تمرین را روی آنها دارد ضربات پنالتی است.” و دوم:” او بسیار با خوزه رامون دلا فوئنته، مربی دروازه‌بان‌ها، که همیشه مهارت‌های دروازه‌بان حریف را برای او شرح می‌دهد، صحبت می‌کند.”  مسی مشخصا به بهبود رکورد پنالتی‌اش فکر می‌کند؛ با تمرین روی استراتژی دروازه‌بان حریف، آیا او بیش از حد روی این موضوع فکر می‌کند؟

گراهام هانتر، “نویسنده کتاب بارسا: ساخت بهترین تیم در جهان”، تنها خبرنگاری است که می‌دانم مستقیما درباره ضربات پنالتی‌ها از مسی سوال کرده است. این مکالمه در سال 2012 رخ داده در حالی که مسی پس از دیدار لیگ قهرمانان برابر میلان که در آن دو پنالتی را وارد دروازه کریستین آبیاتی کرد، از اتاق تست دوپینگ بیرون آمد.

مسی تنها یک بار در مورد زدن ضربات پنالتی و افکاری که در لحظه زدن ضربه در سر داشت، صحبت کرد.

هانتر از مسی پرسید وقتی به توپ ضربه زد چه فکری در سرش بود. مسی گفت به این فکر می‌کرده که آبیاتی چقدر بزرگ است و چه فضایی از دروازه را پر کرده است. هانتر غافلگیر شد که مسی از افکارش درباره دروازه‌بان حریف و چیزهایی که در آستانه زدن ضربه پنالتی به ذهنش خطور کرده، حرف زده است. این تایید اظهارات یورنس است که مسی این جنبه از بازی را بسیار جدی می‌گیرد.

با این حال هانتر نظریه دیگری پشت رکورد مسی دارد- که او اساسا به قدری خوب است که حتی اگر ضربات پنالتی را از دست بدهد هم اهمیتی ندارد:” من فکر می‌کنم این موضوع به ذهن او مخابره شده که ما پیروز خواهیم شد، بدون توجه به عملکردم در این لحظه، کاری استثنایی انجام خواهم داد. مسی باید در آن زمان‌ها احساسی شبیه به نیمه خدا داشته باشد که می‌تواند این موقعیت را تغییر دهد. فکر می‌کنم او درکی ناخودآگاه دارد که شاید بتواند کاری جادویی انجام دهد، بدون توجه به عملکردی که روی پنالتی دارد.”

اوپتا آمارهای او از سال 2007 را در اختیار من قرار داد و این اعداد صحت این موضوع را تایید می‌کند. مسی در دیدارهای بارسلونا تنها یک بار وقتی پنالتی را از دست داد، به عنوان تیم بازنده میدان زمین را ترک کرد. این دیدار برابر اسپانیول در ژانویه 2018 در کوپا دل ری بوده است. بارسلونا در دیدار رفت با حساب 0- 1 شکست خورد اما حدس بزنید چه اتفاقی رخ داد، آنها در بازی برگشت با نتیجه 0- 2 پیروز شدند و مسی گلزنی کرد. در 21 پنالتی از دست رفته دیگر برای بارسلونا، شش بازی به تساوی کشیده شد (این شامل دیدارها برابر چلسی و PSG است) و بارسلونا در 15 بازی دیگر پیروز شد.

مسی در فینال کوپا آمه‌ریکای 2016 مقابل شیلی پنالتی‌اش را ازدست داد و پس از آن از بازی‌های ملی خداحافظی کرد.

شرایط در تیم ملی آرژانتین کمی پیچیده‌تر است. مسی در دیدار دوستانه برابر برزیل در سال 2014 پنالتی را از دست داد و این بازی در نهایت با یک گل به سود حریف به پایان رسید. ناراحت‌کننده‌ترین پنالتی از دست رفته مسی برای آرژانتین در ضربات پنالتی فینال کوپا آمه‌ریکا در سال 2016 بود که با شکست برابر شیلی به پایان رسید. او ابتدا برای آرژانتین گلزنی کرد و سپس پس از خراب شدن پنالتی ویدال، پنالتی‌اش را به تیر دروازه زد. شیلی با حساب 2- 4 در ضربات پنالتی به پیروزی رسید. مسی بلافاصله پس از این بازی از تیم ملی خداحافظی کرد و اخباری مبنی بر این موضوع منتشر شد که او به دلیل از دست دادن این پنالتی ازهم پاشیده است.

ما می‌دانیم که مهارت‌های لازم برای انجام کارهای باورنکردنی در جریان بازی کاملا با مهارت‌هایی که برای ضربات پنالتی مورد نیاز است تفاوت دارد. پالاسیوس اوئرتا، نویسنده کتاب تئوری بازی زیبا، به یافته دیگری رسیده که فکر می‌کنم در زمینه مسی و پنالتی‌ها بسیار قابل توجه است.

پالاسیوس اوئرتا به دستمزد بازیکن نگاه کرده و آنها را با کیفیت بازیکن مرتبط می‌داند. کیفیت و دستمزد بازیکن در اکثر موارد با یکدیگر سازگار هستند- هرچه بازیکن بهتر باشد، دستمزد بیشتری دریافت می‌کند. سپس پالاسیوس اوئرتا ارتباط بین دستمزدها و نرخ موفقیت پنالتی را بررسی می‌کند. یافته او؟ او می‌گوید:” از نظر آماری رابطه بین این دو عامل صفر است.” به بیانی دیگر، کیفیت بازیکن هیچ ربطی به موفقیت ضربات پنالتی در بین پنالتی زن‌های معمول در لیگ‌های برتر ندارد.

– من تئوری کوپر که پنالتی‌ها بسیار برای مسی آسان هستند را می‌پسندم.

– شیفته دیدگاه یورنس شدم که مسی به استراتژی دروازه‌بان حریف فکر می‌کند.

– من می‌توانم از ایده هانتر که مسی چنان باور قوی به توانایی‌هایش دارد که پنالتی‌ها به اندازه سایر بازیکنان برای او اهمیت ندارند، حمایت کنم.

– پالاسیوس اوئرتا ایده‌اش را با مدارک مشخص ثابت کرده که دستمزد بازیکن و نرخ تبدیل پنالتی ارتباطی با یکدیگر ندارند.

این چهار دلیل به توضیح پارادوکس مسی کمک می‌کند. مسی در جریان بازی خارق‌العاده است اما پشت ضربات پنالتی معمولی است. و مشکلی در این موضوع وجود ندارد. اما دانستن دلیل آن مفید است!