گل‌های مورد انتظار (xG) چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
هفت‌یک- خیلی ساده می‌توان گفت که تعریف “گل‌های مورد انتظار” (xG که در متن‌های فارسی “امید گل” هم ترجمه شده است) احتمال تبدیل شدن یک شوت به گل بر اساس ویژگی‌های آن شوت و رویدادهایی است که منجر به آن شده است. بعضی از این ویژگی‌ها/ متغیرها شامل موارد زیر هستند:
مکان بازیکن زننده شوت: فاصله او تا دروازه چقدر است و در چه زاویه‌ای از زمین قرار دارد؟
عضو ضربه زننده: ضربه با سر بازیکن زده شده یا با پای او؟
سبک پاس: آیا پاس گل روی بازی‌سازی از عقب بوده یا سانتر، ضربه شروع مجدد یا سایر موارد؟
سبک حمله: آیا این موقعیت روی مالکیت توپ قاطعانه به دست آمده؟ روی ریباند بوده؟ آیا دفاع فرصت کافی برای قرار گرفتن در پستش را داشته؟ آیا این موقعیت پس از یک دریبل به دست آمده است؟
هر شوتی در مقایسه با هزاران شوت با ویژگی‌های مشابه مقایسه می‌شود تا احتمال تبدیل شدن آن به گل مشخص شود. این احتمال در مجموع گل‌های مورد انتظار است. اگر گل مورد انتظار 0 باشد یعنی قطعا احتمال گل شدن وجود نداشته و اگر یک باشد یعنی گل قطعی است. گل مورد انتظار 0.5 نشان دهنده این است که اگر شوت‌های مشابه 10 بار به سوی دروازه زده شوند، انتظار می‌رود که پنج مورد از آنها به گل تبدیل شوند.
تعدادی مدل گل‌های مورد انتظار وجود دارد که از تکنیک‌ها و متغیرهای یکسان استفاده می‌کند که تلاش دارند به نتیجه یکسانی برسند. این مدل که FBref از آن استفاده می‌کند از سوی StatsBomb تعبیه شده است. چیزی که مدل گل‌های مورد انتظار StatsBomb را از سایرین جدا می‌کند استفاده آنها از فریم‌های ثابت شده است. فریم‌های ثابت شده در واقع مکان تمامی بازیکنان در لحظه زدن شوت است. آیا دروازه‌بان در جایش قرار داشت؟ آیا بازیکن شوتزن با دروازه خالی روبرو بود یا چند نفر از مدافعان بین او و دروازه قرار داشتند؟ آیا بازیکن شوتزن تحت فشار قرار داشت؟ آیا با دروازه‌بان تک به تک بود؟
به طور مثال به این گل کالوم ویلسون برابر ساوتهمپتون نگاه کنید (از اینجا نگاه کنید). این شوت مستقیما از محوطه شش قدم برابر دروازه زده شد. با این حال، ویلسون در زمان زدن شوت تنها بازیکن حاضر در محوطه جریمه بود که باعث می‌شد دروازه کاملا خالی به حساب بیاید. بر اساس داده‌های StatsBomb، تنها سه درصد از شوت‌ها از این مکان در برابر دروازه خالی زده می‌شوند. مقایسه این شوت با سایر شوت‌های زده شده از این نقطه بدون در نظر گرفتن جایگاه خط دفاعی نتیجه‌ای با دامنه گسترده و غیر دقیق را به ما ارائه می‌کند. در واقع سایر مدل‌های گل‌های مورد انتظار احتمال گل شدن این شوت را بین 0.5 تا 0.66 می‌دانند. این در حالی است که StatsBomb و استفاده‌اش از فریم‌های ثابت شده نشان می‌دهد که احتمال گل شدن این شوت 0.97 است که آن را به گلی تضمین شده تبدیل می‌کند.
گل مورد انتظار کیفیت بازیکن یا بازیکنان دخیل در یک صحنه خاص را در نظر نمی‌گیرد. این معیار در واقع تخمین این موضوع است که یک بازیکن یا تیم متوسط در موقعیتی مشابه چطور عمل می‌کند.
گل‌های مورد انتظار چطور مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
گل‌های مورد انتظار استفاده‌های بسیاری دارند. بعضی از استفاده‌های آنها شامل موارد زیر هستند:
– مقایسه گل‌های مورد انتظار با گل‌های واقعی به ثمر رسیده می‌تواند نشانگر توانایی شوتزنی یا خوش شانسی یک بازیکن باشد. بازیکنی که به طور مداوم بیشتر از مجموع گل‌های مورد انتظارش گلزنی کند، شاید توانایی شوتزنی/ زدن ضربات پایانی بالاتری نسبت به میانگین کلی داشته باشد.
– تفاضل گل‌های مورد انتظار یک تیم (گل‌های مورد انتظار منهای گل‌های مورد انتظار داده شده به حریف) می‌تواند نشان دهد که یک تیم چطور باید عمل کند. تفاضل گل منفی اما تفاضل گل‌های مورد انتظار مثبت شاید نشانگر این باشد که تیمی دوران بدشانسی را تجربه کرده یا توانایی زدن ضربات پایانی‌اش پایین‌تر از میانگین است.
– گل‌های مورد انتظار می‌تواند برای ارزیابی توانایی‌های یک تیم در موقعیت‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد مانند عملکردش در جریان بازی، روی ضربه آزاد، ضربه کرنر و سایر موارد. برای مثال اگر تعداد گل‌های دریافتی تیمی از روی ضربات آزاد بیشتر از گل‌های مورد انتظار داده شده به حریف از روی ضربه آزاد باشد، شاید عملکرد دفاعی آنها روی ضربات شروع مجدد پایین‌تر از میانگین است.
– “گل‌های مورد انتظار داده شده به حریف” (xGA) می‌تواند توانایی یک تیم در ممانعت از ایجاد شانس گلزنی را نشان دهد. تیمی که شوت‌های حریفان را محدود کرده و از آن مهم‌تر، توانایی آنها برای زدن شوت‌های با احتمال گل شدن بالا را محدود کند، گل‌های مورد انتظار داده شده به حریف کمتری خواهد داشت.
ضربات پنالتی
ارزش هر ضربه پنالتی از نظر گل مورد انتظار 0.76 است چون تمامی ضربات پنالتی ویژگی‌های یکسانی دارند. مقایسه گل‌های یک بازیکن از روی نقطه پنالتی با گل‌های مورد انتظار آنها از روی پنالتی می‌تواند نشانگر توانایی تبدیل پنالتی به گل این بازیکن باشد. به همین شکل می‌توان اقدامی مشابه برای دروازه‌بان‌ها در این موقعیت داشت.
مجموع گل‌های مورد انتظار FBref شامل ضربات پنالتی هم می‌شود، مگر این که در متن به چیزی غیر از این اشاره شود. ما پیشنهاد می‌کنیم که برای دستیابی به گل‌های مورد انتظار بدون در نظر گرفتن پنالتی‌ها به معیار گل‌های زده غیر از ضربات پنالتی (npxG) مراجعه کنید.
ما چطور مجموع گل‌های مورد انتظار برای حرکت هجومی روی یک مالکیت توپ را اندازه می‌گیریم؟
در بعضی موارد، مجموع گل‌های مورد انتظار یک بازیکن یا تیم با مجموع شوت‌های آنها برابر نیست. برای مثال، ممکن است یک تیم چندین شوت روی یک مالکیت توپ به سمت دروازه داشته باشد اما این احتمال وجود دارد که این شوت‌ها به صورت اتفاقی حاصل شوت‌های قبلی باشند.
برای مثال این بازی بین شالکه و نورنبرگ را در نظر بگیرید:
نورنبرگ در دقیقه 78 سه شوت به سمت دروازه حریف می‌زند که در نهایت منجر به گل می‌شود. هانو برنس شوتی را به سمت دروازه زد که مهار شد اما توانست با توجه به انحراف توپ پس از برخورد به مدافع برای بار دوم شوت بزند. شوت دوم به تیرک برخورد کرد و به آدام زرلاک اجازه داد که با یه ضربه ساده آن را وارد دروازه کند. بر اساس مدل گل‌های مورد انتظار StatsBomb:
– شوت اول برنس با حضور دروازه‌بان در مسیرش = 0.37 گل مورد انتظار
– شوت دوم برنس با دور شدن دروازه‌بان از پستش اما مدافعی که در مسیر قرار داشت = 0.68 گل مورد انتظار
– شوت زرلاک با دروازه خالی =0.81 گل مورد انتظار
مجموع این سه شوت 1.86 گل مورد انتظار را به ما نشان می‌دهد؛ حتی با این که نمی‌توان روی یک حرکت بیشتر از یک گل به ثمر رساند. برای حل این مشکل، ما این احتمال را پیدا کردیم که تیم مدافع اجازه گلزنی در این مالکیت توپ را ندهد. در این مورد محاسبه به این شکل صورت می‌گیرد:
(1 – 0.37) × (1 – 0.68) × (1 – 0.81) = 0.383
یا احتمال 3.83 درصدی که شالکه اجازه به ثمر رساندن گلی را ندهد.
برای یافتن گل مورد انتظار نورنبرگ، ما صرفا این احتمال را از 1 کم می‌کنیم:
1 – 0.383 = 0.9617
به عبارت دیگر، ما تخمین می‌زنیم که انتظار می‌رود تیمی متوسط در موقعیتی مشابه در 96.17 درصد موارد دروازه را باز کند.
ما از روشی مشابه در زمان محاسبه گل‌های مورد انتظار برای بازیکنان استفاده می‌کنیم. آدام زرلاک گل مورد انتظار 0.81 را روی تک ضربه‌اش داشت، در حالی که شرایط هانو برنس به شکل زیر بود:
1 – (1 – 0.37) × (1 – 0.68) = 0.7984
این نشان می‌دهد که چرا مجموع گل‌های مورد انتظار یک تیم یا بازیکن شاید با مجموع گل‌های مورد انتظار از روی شوت‌های آنها برابر نباشد و چرا ممکن است مجموع گل‌های مورد انتظار یک تیم با مجموع گل‌های مورد انتظار از بازیکنانش برابر نباشد.
مالکیت توپ‌های شامل ضربه پنالتی
در موردی مشابه، ما شوت‌های زده شده از روی ریباند پس از ضربه پنالتی را با گل مورد انتظار از ضربات پنالتی در نظر می‌گیریم. برای مثال به این ضربه پنالتی الکسیس سانچز نگاه کنید (از اینجا تماشا کنید):
– همانطور که در بالا اشاره شد، معیار مشخص برای ضربه پنالتی = 0.76 گل مورد انتظار
– شوت دوم پس از ریباند از محوطه شش قدم و با عدم بازگشت دروازه‌بان از روی مهار توپ = 0.72 گل مورد انتظار
از آن‌جایی که شوت دوم در نتیجه شوت اول زده شد، ما از روش احتمالاتی مشابه با مثال قبلی استفاده می‌کنیم. به جای مجموع گل مورد انتظار 1.48، روش محاسبه به این شکل است:
1 – (1 – 0.76) × (1 – 0.72) = 0.9328
هرچند، از آن‌جایی که شوت دوم نقریبا جزئی از گل مورد انتظار ضربه پنالتی به حساب می‌آید، گل مورد انتظار غیر پنالتی سانچز روی این صحنه صفر به حساب می‌آید.
نکته: ما ضربات کرنر و ضربات آزاد را مالکیت توپ جدید به حساب می‌آوریم و آنها را ادامه مالکیت توپ قبلی نمی‌دانیم اما در حال ادامه بررسی این مسئله هستیم.
به روز رسانی: در 31 جولای 2020، StatsBomb مدل گل‌های مورد انتظارش را به روز کرده و ارتفاع تاثیرگذار شوت که ارتفاع توپ در زمان زدن ضربه به آن است را نیز اضافه کرد. برای بسیاری از شوت‌ها که می‌دانیم ارتفاع پاس به شوت تقدم دارد، این ویژگی تاثیر ناچیزی دارد. با این حال، ارتفاع تاثیر قابل توجهی روی ارزش گل‌های مورد انتظار سایر شوت‌ها دارد. این به روز رسانی کیفیت مدل پیشروی گل‌های مورد انتظار در این صنعت را افزایش می‌دهد.
گل‌های مورد انتظار بعد از زدن شوت (PS xG) چیست؟
گل‌های موردنظر عادی یا معیاری که می‌توان آن را گل‌های مورد انتظار پیش از شوت دانست با در نظر گرفتن تمامی شوت‌ها در زمان ضربه زدن بدون اطلاع از کیفیت تلاش برای شوتزنی محاسبه می‌شود. این نه تنها شامل شوت‌های در چارچوب است، بلکه شوت‌های منحرف شده یا خارج از چارچوب را هم شامل می‌شود. گل‌های مورد انتظار بعد از زدن شوت، پس از ضربه زدن محاسبه می‌شوند؛ زمانی که مشخص شود این شوت در چارچوب است و کیفیت شوت نیز در نظر گرفته می‌شود. این معیار هم مانند گل‌های مورد انتظار از سوی StatsBomb تعریف شده و توضیحات آن در اینجا ارائه شده است.
تمامی شوت‌های خارج از چارچوب شامل گل‌های مورد انتظار بعد از زدن شوت صفر هستند، چون احتمال این که مسیر آنها به دروازه ختم شود صفر درصد است. گل‌های مورد انتظار بعد از شدن شوت ضربه‌هایی که در چارچوب هستند همیشه بالاتر از ارزش گل‌های مورد انتظار است چون در مقایسه با تمامی شوت‌ها با ویژگی‌های پیش از ضربه‌ی مشابه، بالاتر از میانگین قرار دارد.
ما در هنگام ارزیابی توانایی مهار شوت یک دروازه‌بان، تنها می‌خواهیم شوت‌هایی را به حساب بیاوریم که در چارچوب هستند چون این شوت‌هایی هستند که دروازه‌بان می‌تواند روی آنها تاثیرگذار باشد. بنابراین از معیار گل‌های مورد انتظار بعد از زدن شون برای تخمین کیفیت شوت‌هایی که دروازه‌بان‌ها با آنها روبرو می‌شوند، استفاده می‌کنیم.
پاس گل‌های مورد انتظار (xA) چیست؟
پاس گل‌های مورد انتظار همان گل‌های مورد انتظار است که پاسی را دنبال می‌کند که شوت پس از آن منجر به گل شده است. این نشانگر توانایی یک بازیکن برای خلق موقعیت گلزنی بدون تکیه بر نتیجه واقعی شوت یا شانس/ مهارت بازیکن شوتزن است.
نکته: چون پاس گل‌های مورد انتظار از پاس‌ها می‌آیند، همه پاس گل‌ها ارزش پاس گل های مورد انتظار را دریافت نمی‌کنند.