تورنمنتی برای فوتبال بازی نکردن؛ چرا جام ملت‌های آفریقا تماشایی نبود؟
هفت‌یک- جام ملت‌های آفریقا 2021 که در کامرون برگزار شد، چندان جذاب و سرگرم‌کننده نبود. تنها 100 گل در 52 بازی این تورنمنت به ثمر رسید، میانگین تنها 1.92 گل در هر بازی. تنها چهار تورنمنت در تاریخ جام ملت‌های آفریقا میانگین گل کمتری را به ثبت رسانده بودند که همگی با تعداد تیم‌های کمتری برگزار شده بودند. در حالی که این اتفاق اشتباه بودن کلیشه خطوط دفاعی ضعیف آفریقایی‌ها را نشان می‌داد، باعث می‌شد این سوال مهم هم به ذهن خطور کند: چرا؟
یکی از دلایل آن زمین‌های بازی بود. کیفیت زمین ورزشگاه جاپوما در دوآلا فاجعه بود و از همان اول مورد اعتراض قرار گرفت. این زمین مستقیما در گل تساوی عجیب سیرالئون در وقت‌های تلف شده برابر ساحل عاج تاثیرگذار بود، چرا که بدر علی سنگاره، دروازه‌بان ساحل عاج، شیرجه زد تا مانع از تبدیل شدن توپ به کرنر شود، به شکل بدی روی زمین فرود آمد، زانویش به سطح چمن برخورد کرد و باعث شد که توپ از دست‌هایش خارج شود.
هرچند، کیفیت پایین چمن تا حد زیادی باعث تاخیر در رسیدن پاس‌ها و بنابراین حملات می‌شد. دیدار مرحله یک هشتم بین ساحل عاج و مصر در آن زمین خراب برگزار شد و بازی مرحله یک چهارم و نیمه‌نهایی در نهایت به ورزشگاه احمدو آهیجو در یوانده منتقل شد. حتی زمین اولمبه، ورزشگاه اصلی، چندان خوب نبود و تلاش‌ها برای یکدست کردن و بهبود شرایط آن با آبیاری تنها باعث شد که سنگین‌تر شود.
این بدون شک به مصر کمک کرد؛ تیمی که یکی دیگر از دلایل این روند گسترده‌تری بود که به نظر می‌رسید در حال بدتر شدن بود. به نظر می‌آمد که آنها قصد داشتند بازی را در تمامی دیدارها خصوصا مراحل حذفی خراب کنند. اتلاف وقت از طریق تمارض به مصدومیت، اعتراض به داوری و تاخیر در شروع دوباره بازی بسیار آزاردهنده بود. توپ در دیدار فینال برابر سنگال فقط به مدت 40 دقیقه و 26 ثانیه از زمان عادی بازی در جریان بود، بین 20 تا 25 درصد از مدت زمانی که به صورت استاندارد به حساب می‌آید. این ضد فوتبال به خالص‌ترین شکل ممکنش بود: فوتبال بازی کردن در کمترین میزان ممکن به معنای واقعی کلمه.
تیم کی‌روش در سه دیدار از چهار بازی مراحل حذفی موفق به گلزنی نشد اما به لطف درخشش گاباسکی تا آستانه فتح جام پیش رفت.
تنها باکاری گاساما از بین تمامی داوران آماده بود تا در برابر این اقدام بایستد و نتیجه این بود که پس از این که او قضاوت بازی مصر برابر نیجریه را برعهده داشت که با پیروزی نیجریه در مرحله گروهی همراه شد، مصر اعتراضی رسمی علیه انتخاب او به عنوان داور بازی نیمه‌نهایی برابر کامرون انجام داد. هرچند داوری‌ها عموما ناامیدکننده بود: بازیکنان به خاطر تعبیرهایی از قانون جریمه می‌شدند اما تقلب‌های مداوم بدون هیچ جریمه‌ای نادیده گرفته می‌شدند.
ویکتور گومز، داور اهل آفریقای جنوبی، در دیدار فینال مستاصل بود و در همان ابتدای بازی تصمیم گرفت که هیچ بازیکنی را از زمین اخراج نکند. او در اقدامی عجیب تنها دو دقیقه وقت اضافه برای نیمه اول و تنها سه دقیقه در نیمه دوم اعلام کرد.
بنابراین اصولا فوتبال زیادی به اندازه سایر تورنمنت‌ها بازی نشد که گل‌های زیادی را به دنبال داشته باشد. و فوتبالی که بازی می‌شد هم بسیار آشفته و درهم ریخته بود.
سپس به سبک بازی اتخاذ شده از سوی مربیان می‌رسیم. این موضوع مدتی در جام‌های جهانی و جام ملت‌های اروپا آشکار بود، هرچند به نظر می‌رسد که بهترین تیم‌های اروپا از یورو 2016 فرانسه به بعد از این اقدامات خسته‌کننده فاصله گرفتند. مربیان تیم‌های ملی بازیکنانشان را برای مدت زیادی در اختیار نداشتند.
لزوما کارهایی که آنها باید انجام دهند بسیار ساده و ابتدایی است. و بنابراین چندان باعث تعجب نیست که بسیاری از مربیان تیم‌های ملی ترجیح می‌دهند به جای تلاش برای ساختن الگوهای منسجم هجومی که در سطح باشگاهی رواج دارد، روی سازماندهی دفاعی کار کنند.
نتیجه این است که خطوط دفاعی تیم‌های ملی در سطح بالاتری نسبت به خطوط حمله کار می‌کنند، بازیکنانی مانند محمد صلاح و ریاض محرز که معمولا در ساختارهای بسیار پیچیده در سطح باشگاهی فعالیت دارند، ناگهان با شرایطی روبرو می‌شوند که از آنها خواسته می‌شود ابتکار عمل را در نوک خط حمله تیمی به دست بگیرند که حمایت کمی در یک سوم دفاعی حریف از آنها دارد. این منجر به فوتبالی کُند و ناخوشایند می‌شود که دفاع کردن برابر آن آسان است.
بدون حضور بازیکنان خلاق در عقب زمین، صلاح و مانه هم نتوانستند نمایش‌های چندان درخشانی در جام ملت‌های آفریقا داشته باشند.
کم بودن زمانی که بسیاری از تیم‌های ملی برای آماده‌سازی در اختیار داشتند این شرایط را بدتر کرده بود، با توجه به این که لیگ برتر حاضر نشد اجازه جدایی بازیکنان شاغل در این لیگ را تا پس از دیدارهای دوم ژانویه که یک هفته پیش از شروع این تورنمنت بود، صادر کند. این شاید هشداری برای جام جهانی بود که اولین دیدارش درست 9 روز پس از آخرین بازی لیگ برتر پیش از تعطیلات زمستانی برگزار می‌شود.
و سپس به معضل بازیکنان می‌رسیم، موضوعی که دیومانسی کامارا به آن اشاره کرد. هرچند تعداد زیادی مهاجم با استعداد در این رقابت‌ها حضور داشتند- بازیکنانی مانند سادیو مانه، صلاح و محرز- اما کمبود قابل توجهی از بازیکنان خلاق که کمی عقب‌تر بازی کنند به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد که بازیکنانی چون احمد حسن، ساندی اولیسه و تئوفیله آبگا هیچ جانشینی ندارند. درست است که فوتبال تغییر کرده است اما اکثریت خطوط میانی در این تورنمنت (که بیشتر تیم‌ها با سیستم 3-3-4 بازی می‌کردند) به جای این که خلاقیت زیادی داشته باشند، از نظر فیزیکی قدرتمند و سازماندهی شده بودند.
این مشکل فوتبال آفریقا است. جام ملت‌های آفریقا پیش از این نیز تورنمنتی به حساب می‌آمد که باید برای کسب جایگاه در تقویم جهانی تلاش می‌کرد. لازم نیست که این رقابت حقانیتش را ثابت کند اما این که افراد بسیار بیشتری خواهان تماشای آن باشند می‌تواند به جایگاهش کمک کند. در حال حاضر بازی‌های بسیاری بر اساس تمرینات خراب کردن بازی و اتلاف وقت پیش می‌روند. فوتبال این تورنمنت افتضاح است و اساسا فوتبال به اندازه کافی در آن بازی نمی‌شود.