چرا چینی‌ها با فوتبال انگلیس مشکل پیدا کردند؟
هفت‌یک- درگیری بی‌نتیجه سرویس استریم چینی PPTV و لیگ برتر انگلیس بر سر 160 میلیون پوند حق پخش تلویزیونی، وارد هفتمین ماه خود شده و یک کارشناس معتقد است که کمپانی چینی قرارداد سه ساله خود را بعد از یک سال زیر پا گذاشته است. آندرو کالینز، مدیر اجرایی آژانس ورزشی مِیل‌من (Mailman) در شانگهای، در توییتی که بعدا پاک شد، نوشته بود که PPTV قراردادی را که در نوامبر 2016 با لیگ برتر انگلیس به امضا رسانده بود، فسخ کرده است. اتلتیک از میل‌من و لیگ برتر خواست که شرایط فعلی قرارداد را توضیح دهند که هیچکدام تا الان توضیحی ارائه نکرده‌اند و همچنین شرکت سونینگ که PPTV از شرکت‌های جانبی به حساب می‌آید نیز به سوالات پاسخی نداده است.
پیشتر نیز فوتبال انگلیس شاهد خروج سرمایه‌گذاران چینی از باشگاه‌های استون ویلا، نورثهمپتون تاون و ویگان اتلتیک بوده و همچنین گائو جی‌شِنگ، مالک ساوتهمپتون، نیز پذیرای دیگر سرمایه‌گذاران در این باشگاه است و حالا پرمنفعت‌ترین قرارداد خارجی سالیانه لیگ برتر در دوره سه ساله فعلی، به بن‌بست رسیده است. اما چرا این اتفاق افتاد و چه تبعاتی خواهد داشت؟ PPTV برای خریدن حق پخش 380 بازی هر فصل لیگ برتر و پخش آنها در چین، بین سال‌های 2019 تا 2022 قراردادی 523 میلیون پوندی امضا کرد ولی اقساط آنها برای فصل گذشته هیچ‌گاه پرداخت نشد.
قرارداد در زمان اوج علاقه آشکار چین به استفاده از سرمایه‌گذاری در فوتبال برای بهبود روابطش با دولت‌های خارجی بسته شد و همچنین در اوج رقابت نزدیک بین سرویس‌های استریم برای گرفتن حق پخش تصاویر لیگ برتر در دومین اقتصاد بزرگ جهان. اخیرا هر دو این فاکتورها به شکل قابل توجهی کمرنگ شده که همین موضوع باعث شد تا متخصصین این صنعت، بر این باور باشند که PPTV مبلغی بیش از حد برای حق پخش تصاویر پرداخت کرده است؛ نظریه‌ای که پس از شیوع ویروس کرونا و تعلیق لیگ از ماه مارس، جان دوباره‌ای گرفته است.
بازی‌ها از ماه ژوئن از سر گرفته شدند ولی لیگ برتر، درخواست چینی‌ها برای مذاکره دوباره درباره قرارداد یا حتی تمدید سه ساله آن با بندهایی که کمی به نفع چینی‌ها باشد، رد کرد. باشگاه‌های لیگ برتری که تا به اینجا 500 میلیون پوند از درآمدهای‌شان را به دلیل شیوع کرونا از دست داده‌اند، اجازه نخواهند داد که هیچکدام از شرکای پخش تصاویر رقابت‌ها، قراردادهای فعلی را زیر پا بگذارند؛ به خصوص اینکه این رقابت‌ها از زمان شروع دوباره، بیشترین بیننده را بین رقابت‌های ورزشی در سطح جهان داشته است. همچنین باشگاه‌های لیگ برتر حیرت‌زده هستند که این PPTV بوده که قرارداد را نقض کرده و نه لیگ.
ریچاردز مسترز، مدیر اجرایی لیگ‌برتر، در حال صحبت در حاشیه رقابت‌های جام آسیا تیم‌های لیگ‌برتری در شانگهای در جولای 2019. این رقابت‌ها امسال برگزار نشد.
این اتفاقات، در نهایت به گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره اینکه حقیقتا چه چیزی پشت دعوای PPTV-لیگ برتر است، دامن زده است. برخی از متخصصان بر این باورند که این اقدامی تلافی جویانه از سوی دولت چین مقابل اقدام بریتانیا در پیروی از آمریکا برای ممنوعیت استفاده از تجهیزات شرکت مخابراتی هواوی در شبکه 5G موبایل به دلایل امنیتی بوده است. همچنین پس از اینکه بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس، اعلام کرد در صورتی‌که چین به تهدید آزادی هنگ کنگ، مستعمره سابق بریتانیا، ادامه دهد، او برای سه میلیون شهروند این کشور پاسپورت و حق زندگی و کار در بریتانیا را فراهم خواهد کرد، پکن به شدت خشمگین شد.
در حالی‌که همراستا بودن وضعیت تجاری شرکت‌های خصوصی چین با دولت موضوعی غیرعادی در این کشور نیست اما شرایط با خبرهایی که از شرکت مادر (که PPTV از شاخه‌های آن است)، یعنی سونینگ، منتشر شده، مغشوش‌تر شده است. سونینگ که دفتر مرکزی آن در شهر نانجینگ قرار گرفته، از بزرگ‌ترین خرده‌فروش‌های کالاهای الکتریکی در چین است و صدها فروشگاه در سرتاسر چین دارد. آنها نیز مقابل رکورد اقتصادی ویروس کرونا، آسیب‌پذیر نشان داده‌اند.
اما سونینگ در دنیای مجازی نیز حضور قدرتمندی دارد و در ماه جاری میلادی گزارش شد که در این زمینه از تجارت‌شان عملکرد بسیار خوبی داشته‌اند. با این وجود، بازیکنان تیم جیانگو سونینگ، متعلق به همین کمپانی که در سوپرلیگ چین حضور دارد، به دلیل عدم پرداخت حقوق‌شان اعتصاب کرده‌اند، مدیران اینترمیلان که در سال 2016 توسط این غول تجاری خریده شد، هرگونه شایعه خرید لیونل مسی، ستاره ناراضی بارسلونا را رد کردند.
مارک دریر، روزنامه‌نگار ورزشی سابق، از سال 2013 و در شهر پکن، وبسایت China Sports Insider را مدیریت می‌کند و حالا در اتاق بازرگانی آمریکا فعالیت دارد. دریر در این رابطه گفت:” قراردادها در چین بیشتر حالتی شناور دارند- یک شوخی قدیمی در این رابطه هست که می‌گوید تازه در هنگام عقد قرارداد، مذاکرات آغاز می‌شوند. ولی قطعا هم زوایای اقتصادی و هم سیاسی در این موضوع نقش دارند.”
کمرون ویلسون، دیگر روزنامه‌نگار بریتانیایی که در چین فعالیت می‌کند، وبسایت Wild East Football را مدیریت می‌کند. او هم با دریر موافق است که امتناع PPTV از پرداخت قسط‌ها، “تلاشی برای از سرگیری مذاکرات است”. ویلسون همچنین گفت:” البته آنها به عنوان یک کمپانی بزرگ، بودجه هنگفتی دارند ولی مشکل، تمایل آنها به سرمایه‌گذاری در لیگ برتر در صورت تعلیق دوباره لیگ است.”
نایجل لی، دبیر باشگاه هواداران منچستریونایتد در هنگ کنگ است که درباره مشکلات اقصادی فوتبال در چین در وبلاگش مطلبی نوشته است. او با این ایده که PPTV قصد دارد قرارداد را فسخ کند مخالف است و معتقد است که دولت چین نیز چنین هدفی ندارد. او گفت:” البته که نقض قرارداد غیرممکن نیست و حداقل روی کاغذ، آنها می‌توانند اقساط را پرداخت نکنند و لیگ برتر هم کار سختی برای گرفتن غرامت خواهد داشت ولی لیگ برتر دنبال کننده‌های بسیاری در چین دارد. اگر پخش لیگ برتر در چین متوقف شود، اعتراضات زیادی در پی خواهد داشت. به نظرم هیچ منفعتی در نقض قرارداد برای چین وجود ندارد. لیگ برتر بسیار محبوب است.”
دکتر جاناتان سالیوان، مدیر واحد سیاست چین در دانشگاه ناتینگهام و از بنیان‌گذاران “رصدخانه فوتبال چین” از دیگر افرادی است که با این نظریه که این اتفاقات، تکرار دوباره تحریم دولتی رقابت‌های NBA در پی توئیت داریل موری، مدیر داخلی باشگاه هیوستون راکتس در حمایت از اعتراضات هنگ کنگ است، مخالفت می‌کند. آن توئیت باعث شد تا CCTV، شبکه دولتی چین، رقابت‌های NBA را از برنامه پخش خود حذف کند و این مشکل هنوز حل نشده است.
سالیوان گفت:” فکر نمی‌کنم امتناع PPTV از پرداخت اقساط به لیگ برتر ربطی به روابط چین و بریتانیا داشته باشد. تحریم‌های غیر رسمی تنها زمانی جواب می‌دهد که طرفی که سعی دارید او را تنبیه کنید، متوجه تنبیه شود. این تحریم‌ها در حقیقت وسیله‌ای برای علامت‌دهی هستند ولی اینجا هیچ علامتی وجود ندارد. در مورد CCTV و NBA، ارتباط مستقیم بین دو طرف وجود داشت. درست است که رابطه چین و بریتانیا رو به زوال رفته و احتمالا تصمیمات درباره شبکه 5G و بیانه در مورد هنگ کنگ، عواقب محسوسی نیز در پی خواهد داشت ولی هیچ شواهدی وجود ندارد که یک شرکت خصوصی و حق پخش تصاویر لیگ برتر ربطی به این موضوعات داشته باشند. شاید پس زمینه رابطه مغشوش بین دو کشور کمکی به پیدا کردن راه‌حل برای طرفین نکند ولی حتی با این وجود، این دو موضوع ارتباطی با هم ندارند.”
لی با سالیوان موافق است و به تفاوت بین حمایت NBA از توئیت موری که به هیچ‌وجه به مذاق چینی‌ها خوش نیامد، با سکوت مسئولین لیگ برتر پس از صحبت‌های مسوت اوزیل در حمایت از اویغورها اشاره دارد؛ اقلیت مسلمان چینی که به اعتقاد بسیاری از ناظران بین‌المللی، مورد ظلم دولت چین قرار گرفته‌اند. لی ادامه داد:” لیگ برتر در مجموع هیچ‌گاه در هیچ موضوع حساس سیاسی، از گروهی حمایت نکرده است. من فکر می‌کنم مقامات چین این موضوع را مدنظر دارند.”
اما سالیوان، نگاهی تجاری‌تر به موضوع دارد. او گفت:” PPTV حق پخش بسیاری از رقابت‌های فوتبال را خریده و در زمانی قراردادها بسته شده که آنها مجبور بودند هزینه هنگفتی پرداخت کنند. برخی از رقابت‌ها تعطیل شد. برخی از پلتفرم‌ها از بین رفت و برخی سراغ شاخه‌های سودآور دیگر مثل پخش محتوای سرگرم‌کننده و استریم سلبریتی‌های اینترنتی رفتند. تب داغ فوتبال – که با سیاست‌‌گذاری‌هایی که بین سال 2014 تا 2016 انجام شد و سرمایه‌گذاری‌های نجومی در “رویای فوتبال چینی” را در پی داشت- به اوج خود رسیده بود، حالا فروکش کرده است.”
در سفر سال 2015 ژی‌جینگ‌پینگ به انگلیس، چینی‌ها بخشی از سهام باشگاه منچسترسیتی را خریدند.
به ادعای سالیوان، فوتبال خارجی در چین همچنان بسیار محبوب است؛ به خصوص لیگ برتر که می‌توانست با پیوستن مسی به منچسترسیتی- که بخشی از سهام آن توسط صندوق ثروت ملی چین خریده شده- محبوب‌تر هم بشود. اما واقعیت این است که برخی شرکت‌های چینی، چند سال پیش بر اساس هیجانات بازار در مورد فوتبال، ارقامی بیش از آنچه باید پرداخت کردند. اگر تردیدی در مورد یک توافق دارید، سقوطی که ویروس کرونا به وجود آورده می‌تواند دستاویز خوبی برای شما باشد. ولی بخش عجیب ماجرا اینجاست که اگر هدف دو طرف، مذاکرات مجدد بود، ارتباط متفاوتی با یکدیگر می‌داشتند به جای اینکه سراغ چنین اقدامات یک جانبه‌ای بروند. متاسفانه بر خلاف بسیاری از مسائل نامشخص فوتبال چین که با بررسی منابع چینی روشن می‌شوند، در این رابطه اطلاعات معتبر اندکی از سوی طرف چینی برای روشن شدن قضیه وجود دارد.”
و این موضوع حقیقت دارد. هنوز هیچ صحبتی از سوی PPTV، سونینگ یا دولت چین درباره اینکه قرارداد با لیگ برتر در چه وضعیتی است، انجام نشده ولی برخی متخصصین معتقدند که شواهد زیادی در این رابطه وجود دارد. مثل خیلی از سرمایه‌گذاران چینی که سال گذشته سرمایه‌گذاری در فوتبال انگلیس را متوقف کردند، سرمایه‌گذاران چینی باشگاه اسلاویا پراگ نیز پس از تیره و تار شدن روابط چین و جمهوری چک، حمایت خود از دولت‌شان را با خروج سرمایه‌ها نشان دادند. اوایل هفته، شرکت هواوی نیز پس از ممنوعیت استفاده از تجهیزات این شرکت در شبکه 5G استرالیا، حمایت مالی خود را از باشگاه کانابرا رایدرز که صدرنشین لیگ راگبی این کشور است، متوقف کرد.
دکتر پل ویدوپ، مدرس ارشد رشته توسعه ورزش در دانشگاه منچستر در این رابطه گفت:” ما در وسط یک جنگ تجاری و ورزشی هستیم، به خصوص در فوتبال که سلاح نرم دیپلماتیک دولت‌ها به حساب می‌آید. در نگاه اول امتناع PPTV از پرداخت اقساط چیزی بیش از یک تاکتیک مذاکره، آن هم در شرایطی که بسیاری از درآمدهای پخش به خاطر شیوع ویروس متوقف شده، به نظر نمی‌آید. همچنین اگر شرایط به همین شکل باقی بماند، احتمال از دست دادن درآمدهای آینده نیز وجود دارد ولی این نگاه، واقعیت بازار نیست.”
ویدوپ معتقد است که بازار ورزش‌ها، به خصوص فوتبال، همچنان “پر رونق” است و برای اثبات ادعا می‌توان به رشد سهام شرکت‌های خصوصی مثل BlackStone، CVC Capital Partners و Lindsell Train اشاره داشت. ولی در حالی‌که این شرکت‌ها بر اساس “تصمیمات کاملا اقتصادی” جهت‌گیری می‌کنند، انگیزه‌های سونینگ پیچیده‌تر است.
ویدوپ گفت:” ورزش برای این شرکت‌ها، یک وسیله سرمایه‌گذاری است ولی برای دولت چین، یک “قدرت نرم” وسیع است که بتواند فرهنگ و ارزش‌های چین را به دنیا ارائه کند. سونینگ در کنار علی بابا، فوسون، واندا و چاینا مدیا کپیتال، در خط مقدم این برنامه قرار دارند. اخیرا روابط کشورهای مهم غربی مثل بریتانیا و آمریکا با چین رو به تیرگی رفته که مطمئنا روی تصمیمات اقتصادی تاثیر خواهد داشت، مثل مورد شرکت هواوی. اگر بخواهم خلاصه بگویم، تصمیمات اقتصادی به ندرت بر اساس مسیری که اقتصاد طی می‌کند و بدون توجه به موضوعات سیاسی و اجتماعی اخذ می‌شود. این تصمیمات توسط جریان ساختار سیاسی و اجتماعی احاطه شده‌اند. ”
سایمون چدویک، استاد رشته ورزش اوراسیا در مدرسه کسب و کار املیون هم با این نظرات موافق است. او گفت:” اجماع نظری که در چین وجود دارد این است که شرکت‌های پخش‌کننده در گذشته بسیار بیشتر از آنچه باید پرداخت کرده‌اند. اگر در شرط‌بندی سنگینی شرکت کنید، هزینه سنگینی پرداخت کنید و سرمایه‌تان برنگردد، از بین می‌روید. ولی فکر می‌کنم موضوع فراتر از فسخ یک قرارداد گرانقیمت است.
خاتمه ظاهری همکاری با پیش زمینه دشمنی شدید سیاسی و دیپلماتیک اتفاق افتاده است. فصل قبل هم دیدیم که پخش دیداری که به قهرمانی لیورپول منتهی شد (شکست منچسترسیتی مقابل چلسی)، از CCTV به یک شبکه کوچک‌تر منتقل شد و حالا هم که این داستان پیش آمده و همچنین موضوع تیم کانابرا رایدرز. با قرار گرفتن بریتانیا و استرالیا در جبهه آمریکا در مقابل چین، تنش‌ها بالا گرفته است. دیوید کامرون (نخست وزیر سابق) آنها را دادگاهی کرد ولی جانسون سعی می‌کند از آنها فاصله بگیرد. ما در گیرودار خروج سرمایه چینی‌ها از بریتانیا هستیم.
شاید سونینگ از مبلغی که پرداخت کرده، پشیمان باشد ولی سونینگ ممکن است از سوی دولت قلدر چین تحت فشار باشد تا پول‌های هنگفتی که پرداخت کرده را با ترفندهایی پس بگیرد. سونینگ می‌توانست زودتر از این‌ها هم به دنبال این هدف باشد ولی چرا حالا؟ ما راجع به قراردادی 700 میلیون دلاری و قسط‌های بیش از 200 میلیون دلاری صحبت می‌کنیم. ولی در سال مالی گذشته، گردش مالی سونینگ 38 میلیارد دلار بود. پس موضوع فراتر از پول است.”