چرا تعداد بازیکنانی که به دنبال انتقال آزاد هستند، افزایش یافته است؟
هفت‌یک- اول جولای و روزی برای شروع‌های تازه. کیلیان امباپه دیشب پس از اتمام قراردادش با پاریس سن ژرمن، رسماً از امروز صبح به رئال مادرید پیوست و مهر تاییدی بر یکی از موردانتظارترین نقل و انتقالات فوتبال اروپا زد. قرارداد پر زرق و برق پنج ساله‌ی او در برنابئو از همین حالا آغاز می‌شود.
بازیکنان دیگری هم توانستند اولین روز ماه جدید را مهم جلوه دهند، مانند توسین آدارابیویو که پس از پایان قراردادش با فولام در روز گذشته، به چلسی پیوست و لوید کِلی، مدافعی که از بورنموث به نیوکاسل یونایتد منتقل شد.
هر سه بازیکن- امباپه، توسین و کلی- پس از رد هدفمندانه‌ی پیشنهادهای تمدید قرارداد از جانب باشگاه‌های سابق خود، در این تابستان بازیکن آزاد شدند. زمان در نهایت در مورد درستی انتخاب‌های حرفه‌ای آنها قضاوت خواهد کرد، اما هر کدام از آنها از قبل دلایل محکمی برای تایید انتخاب خود دارند- باشگاه‌های بزرگتر، حقوق بهتر و چشم انداز روشن‌تر برای کسب جام‌ها.
این موضوع همچنین به الگویی در حال ظهور اشاره دارد. بازیکنان در اواسط دهه بیست زندگی خود به اندازه کافی اعتماد به نفس دارند که از خود به عنوان بازیکن آزاد حمایت کنند و دیگر چندان مشتاق امنیت موجود در قراردادهای بلندمدت نیستند. آنها آماده‌اند تا قرارداد خود را تمام کنند و بدون درنظر گرفتن ریسک‌ها به تنهایی پیش بروند.
حقیقت این است که امباپه با بیشتر بازیکنان متفاوت است. هیچ افت فرم یا مصدومیت جدی هرگز نمی‌توانست خواهان‌های قدیمی او در مادرید را منصرف کند. برای توسین و کلی، مدافعانی که در دوران جوانی خود بین چمپیونشیپ و لیگ برتر انگلیس در حال رفت و آمد بوده‌اند، این انتخاب‌ها چشمگیر بودند.
«ما شاهد بازیکنانی هستیم که حاضرند قراردادهای خود را تمام کنند و به باشگاه دیگری بروند»، این را یک مدیر برنامه باتجربه که مانند همه کسانی که با آنها برای این مقاله صحبت شده است، به خاطر حفظ روابط کاری، ترجیح داد ناشناس بماند، بیان می کند.
«شاید ۱۰ سال پیش اینطور نبوده باشد. این همیشه یک قمار است و برای همه مناسب نیست، اما اگر از ۱۸، ۱۹ یا ۲۰ سالگی حقوق خوبی دریافت کرده باشید، احتمالاً تمایل بیشتری به انجام این کار خواهید داشت.»
انتقال‌های آزاد مسئله‌ی جدیدی نیستند. برخی از بزرگترین نام‌هایی که فوتبال به خود دیده است، این کار را انجام داده‌اند. لیونل مسی، زلاتان ابراهیموویچ، روبرت لواندوفسکی، آندره‌آ پیرلو و پل پوگبا همگی بدون جابجایی هزینه نقل و انتقالات، یک باشگاه سطح بالا را با باشگاه دیگری عوض کردند.
امباپه جدیدترین نام درخشانی است که به عنوان بازیکن آزاد درآمد کسب می کند، اما تمایل بازیکنان جوان و کم نام و نشان‌تر، مانند توسین و کِلی، برای ریسک کردن، نشان دهنده تغییر چشم انداز لیگ برتر است.
علی‌رغم فشار زیاد باشگاه پاری‌سن‌ژرمن، امباپه در نهایت با انتقالی آزاد به رئال مادرید رفت.
توسین چهار سال را با فولام گذراند و خود را به عنوان یک مدافع توانمند در لیگ برتر تثبیت کرد. فرصت ماندن در کِرِیوِن کاتِیج وجود داشت، اما این بازیکن ۲۶ ساله پیشنهاد تبدیل شدن به یکی از پردرآمدترین بازیکنان فولام را رد کرد و در عوض قراردادش را به پایان رساند. سپس چلسی با قراردادی چهار ساله و پرسودتر او را به خدمت گرفت.
وضعیت کلی مشابه بود. این بازیکن ۲۵ ساله فرصت ماندن در بورنموث را داشت، اما می‌دانست که با بازیکن آزاد شدن، فرصت پیشرفت وجود خواهد داشت. قرارداد پنج ساله با نیوکاسل فرصت‌های بیشتری را در باشگاهی که قصد به چالش کشیدن تیم‌های بزرگ لیگ برتر را دارد، برای او فراهم می‌کند.
می‌توان با اطمینان گفت که هم توسین و هم کلی از نظر مالی نیز سود برده‌اند. مبلغ هنگفت پاداش امضای قرارداد برای بازیکن آزاد یک امر استاندارد است و باشگاهی که از پرداخت هزینه انتقال معاف شده باشد، معمولاً بخشی از صرفه جویی را برای بهبود دستمزد بازیکن اختصاص می‌دهد.
تابستان گذشته نمونه‌های دیگری را در لیگ برتر به همراه آورد. علاوه بر بازیکنانی که توسط باشگاه‌هایی که دیگر به آنها نیاز نداشتند به بازیکن آزاد تبدیل شدند، برخی دیگر نیز شانس خود را امتحان کردند.
مثل یوری تیلمانس که در آن زمان ۲۶ ساله بود، با وجود تلاش‌های لستر سیتی برای حفظ او، از این باشگاه جدا شد و به استون ویلا پیوست. یا جفرسون لرما که در آن زمان ۲۸ ساله بود، بازیکن دیگری بود که ترجیح داد با انتقال آزاد بورنموث را ترک کرده و به کریستال پالاس برود. آداما ترائوره، که در آن زمان ۲۷ ساله بود نیز به عنوان بازیکن آزاد از ولورهمپتون جدا شد تا به فولام بپیوندد.
این سه بازیکن در صورت داشتن قرارداد، هر کدام می‌توانستند با مبالغی قابل توجه به تیم دیگری انتقال پیدا کنند. آنها مجموعاً در حدود ۱۰۰ میلیون پوند برای باشگاه‌های قبلی خود هزینه داشتند، اما در نهایت به صورت رایگان جدا شدند. چلسی و نیوکاسل با توسین و کلی، جدیدترین بهره‌مندان از این شرایط هستند.
یکی از مدیران ورزشی لیگ برتر در صحبت با سایت اتلتیک، تردید دارد که اگر چلسی برای جذب توسین نیاز به پرداخت مبلغی بیش از ۲۰ میلیون پوند داشت، او هرگز می‌توانست به استمفوردبریج منتقل شود یا نه.
یکی دیگر از مدیر برنامه‌های بازیکنان در لیگ برتر می‌گوید:«این به سناریوی ریسک و پاداش بستگی دارد. اگر به بازیکنانی مانند توسین و کلی نگاه کنید، بدون شک در مدت زمانی که در باشگاه‌های قبلی خود بوده‌اند، حقوق خوبی دریافت کرده‌اند. آنها از نظر مالی تقریباً در امنیت بوده‌اند، بنابراین حاضر شدند ریسک تمام شدن قرارداد خود را بپذیرند.
اکثر بازیکنانی که در لیگ برتر قرارداد خود را تمام می‌کنند، به این دلیل این کار را انجام می‌دهند که خودشان یا مدیر برنامه‌هایشان از نظر مالی سود می‌برند. لازم نیست ریاضیدان باشید تا متوجه شوید که اگر باشگاهی قرار است ۲۰ میلیون پوند برای شما هزینه کند و شما قراردادتان را تمام کنید تا به صورت رایگان منتقل شوید، پس قرار است سهم قابل توجهی از آن را دریافت کنید.»
این چشم‌انداز در سطوح پایین‌تر از لیگ برتر که در آن قراردادها تمایل به کوتاه‌تر بودن دارند، متفاوت است و انتقال‌های آزاد در آن فضا رایج‌تر است. در پنجره نقل و انتقالات تابستان ۲۰۲۲، ۶۵ بازیکن با انتقال آزاد به باشگاه‌های چمپیونشیپ پیوستند که اکثریت آنها دیگر مورد نظر کارفرمایان قبلی خود نبودند.
انتخاب همان مسیری که توسین و کلی طی کردند، یعنی رد کردن قراردادها برای یافتن شرایط بهتر در جایی دیگر، بدون امنیت مالی ریسک بسیار بیشتری دارد. گرفتن بیمه پایان دوران حرفه‌ای، بیمه‌ای که می‌تواند تا سه سال حقوق بازیکن را در صورت بازنشستگی اجباری پرداخت کند، دور از ذهن نیست.
یک مدیر برنامه می‌گوید:«من همیشه در مورد بازیکنی که وکالتش را بر عهده دارم و قراردادش را تمام می‌کند، نگران خواهم بود. اگر مصدوم شود، دیگر هیچ باشگاهی به دنبال او نخواهد بود. البته اگر یک فوق ستاره باشید کمی متفاوت است، زیرا باشگاهها حاضرند ریسک کنند. اما اگر بازیکن متوسطی هستید، تمام کردن قراردادتان شروع بازی خطرناکی است. اگر در چند ماه پایانی قراردادتان مصدوم شوید و مصدومیت جدی باشد، دیگر صف طولانی از تیم‌های خواهان برای شما وجود نخواهد داشت.»
***
بازار بازیکنان آزاد عملاً تحت تأثیر اتفاقاتی که تقریباً ۳۰ سال پیش رخ داد، شکل گرفت. زمانی که ژان مارک بوسمان، فوتبالیست بلژیکی، علیه باشگاه خود استاندارد لیژ، فدراسیون فوتبال بلژیک و یوفا به دلیل اینکه در پایان قراردادش نتوانسته بود به باشگاه فرانسوی دانکرک بپیوندد، اقدام قانونی انجام داد.
ژان مارک بوسمن با پیروزی در یک دادگاه تاریخی، راه را برای انتقال آزاد بازیکنان باز کرد.
پس از امتناع لیژ از آزاد کردن بازیکن، همچنان برای به خدمت گرفتن بوسمان نیاز به پرداخت هزینه بود، اما اقدام حقوقی موفق در دادگاه عدالت اروپا، بازار نقل و انتقالات را متحول کرد. بازیکنان اکنون در پایان قرارداد می‌توانستند به عنوان بازیکن آزاد نقل مکان کرده و حتی در شش ماه پایانی قرارداد موجود خود با تیم‌های دیگر به توافق برسند.
باشگاهها مجبور شدند قدرت را واگذار کنند و همانطور که توسین، کلی، تیلمانس، لرما و ترائوره نشان دادند، بازیکنان می‌توانند کنترل را به دست بگیرند. با ورود به ۱۲ یا حتی ۱۸ ماه پایانی قرارداد، باشگاه دیگر قدرتی برای جلوگیری از انتقال بازیکن نخواهد داشت.
قراردادهای بلندمدت برای باشگاهها امنیت به ارمغان می‌آورد، اما هرچه بیشتر زمان بگذرد، آسیب‌پذیری نیز بیشتر می‌شود. به عنوان مثال، قرارداد دو ساله امباپه با پاریس سن ژرمن در سال ۲۰۲۲ در نهایت به هیچ وجه کافی نبود.
اکنون نام‌های بزرگی به طور رسمی در سال‌های پایانی قرارداد خود قرار دارند. قرارداد سه بازیکن لیورپول یعنی محمد صلاح، ویرژیل فن‌دایک و ترنت الکساندر-آرنولد همگی تابستان آینده به پایان می‌رسد، همانطور که قرارداد کوین دی‌بروین، هافبک منچسترسیتی و کانر گالاگر، هافبک چلسی، نیز به پایان می‌رسد.
با این حال، شاید ایوان تونی، مهاجم نوک باشگاه برنتفورد، بیشتر شبیه توسین و کلی باشد، بازیکنی که می تواند قرارداد خود را تمام کند تا بتواند به باشگاه بزرگتری برود. برنتفورد که تاکنون در مورد ارزش تونی قاطعانه رفتار کرده است، باید در صورت عدم توافق برای امضای قرارداد جدید، تصمیم بگیرد که آیا او را در تابستان امسال بفروشد یا خیر. انتقال در ژانویه که آخرین فرصت فروش است، بعید به نظر می‌رسد.
این مدیر برنامه می گوید:«باشگاه هنگام باقی ماندن ۱۸ ماه از قرارداد بازیکن، قدرت خود را از دست می‌دهد. اگر ۱۲ ماه تا پایان قرارداد باقی مانده باشد، آنها مطمئناً کمتر قدرت دارند. ممکن است در آن مرحله برخی از باشگاهها واقعاً روی بازیکن فشار بیاورند، شاید بگویند که دیگر او را بازی نمی‌دهند. این می‌تواند تأثیر بگذارد. زمان به سرعت در حال سپری شدن است و زمانی که به ۱۸ ماه آخر می‌رسد، باشگاه‌های خریدار به خوبی می‌دانند که می‌توانند رقم‌های پیشنهادی خود را کاهش بدهند.
بازیکنان حالا قدرت دارند، اما بازیکنان خوب هستند که می توانند با اعتماد به نفس قراردادهای خود را تمام کنند. کسانی که خیلی عالی نیستند، همان کسانی هستند که ممکن است قمار را اشتباه بخوانند و در پایان قراردادشان، تقاضایی برای آنها وجود نداشته باشد. اما مطمئنم که این اتفاق بیشتر رخ خواهد داد.»
کاملاً بدیهی است که ورزش حرفه ای ،تفکر حرفه ای می طلبد . چراکه وقتی مدیران باشگاهها، مدیران برنامه ها ، اسپانسرها و رسانه ها هرکدام برای خودشان سهمی از ورزش حرفه ای می طلبند و در حقیقت از وجود یک بازیکن حرفه ای نفع می برند ، حق طبیعی یک ورزشکار حرفه ای است که با دوراندیشی و تفکر هوشمندانه والبته رعایت تعهدات قرارداد و پایبندی به قوانین و مقررات ، منافع خود را حفظ و در صورت امکان افزایش دهد.
بنابراین انتقال آزاد بازیکنان نیز در همین راستا بوده و نمی توان با دید یکجانبه گرایی و یا احساسی با آن برخورد نموده ،بلکه می بایست چنین فرایندی را حق مسلم یک بازیکن ، به حساب آورد .