چرا برگزاری سوپرجام اسپانیا در عربستان همچنان جنجالی است؟

هفت‌یک- یکشنبه شب، فلورنتینو پرز با لبخندی بر لب در تلویزیونی اسپانیایی گفت:” من فقط می‌خواهم به برخوردی که در اینجا با ما شد و سازماندهی‌ای که از سوی این فدراسیون صورت گرفته بود، اشاره کنم- همه چیز فوق العاده بود. این هفته خوبی برای فوتبال اسپانیا بود که به شکل بین‌المللی از سوی همه مورد توجه قرار گرفت.”

فلورنتینو پرز، رییس باشگاه رئال مادرید، در ورزشگاه ملک فهد در ریاض صحبت می‌کرد؛ لحظاتی پس از این که رئال مادرید موفق شد با دو گل لوکا مودریچ و کریم بنزما با پیروزی 0-2 برابر اتلتیک بیلبائو قهرمان سوپرجام اسپانیا شود. بخش زیادی از مسائلی که مطرح شد نیاز به توضیح دادن دارد.

نه رئال و نه اتلتیک قهرمان لالیگا یا کوپا دل‌ری فصل گذشته نشدند اما به دلیل فرمت چهار تیمه سوپرجام اسپانیا که از سه سال پیش از سوی لوییس روبیالس، رییس فدراسیون فوتبال اسپانیا، راه‌اندازی شد به همراه اتلتیکو مادرید و بارسلونا ، دو باشگاهی که قهرمان مسابقات داخلی این کشور بودند، در این رقابت شرکت کردند.

بعد از قهرمانی رئال در سوپرجام، فلورنتینو پرز از برگزاری این رقابت‌ها در عربستان دفاع کرد.

این تغییر فرمت جنجال‌ کمتری نسبت به انتقال این مسابقات از آگوست به ژانویه و خصوصا برگزاری آن در  عربستان سعودی داشت که حاضر شده بود مبلغی در حدود 350 میلیون یورو برای استفاده از این شرایط در یک دهه پیش رو بپردازد. پرز و روبیالس از شرایط برگزاری این رقابت‌ها بسیار خوشحال هستند اما همه معتقد نیستند که همه اتفاقات رخ داده، اتفاقی فوق‌العاده و مثبت برای فوتبال اسپانیا بوده است.

***

اعلام این خبر از سوی روبیالس در سال 2019 که رقابت‌های سوپرجام قرار است در عربستان سعودی برگزار شود، جنجال بسیاری را در آن زمان به دنبال داشت.

وزرای دولت این موضوع را زیر سوال بردند که آیا برگزاری بازی در کشورهای با مشکلات حقوق بشری فراوان که رفتاری نابرابر با زنان دارد، ایده خوبی است یا خیر. روبیالس در واکنش به این اظهارات، نام این رقابت‌ها را به “سوپرجام برابری” تغییر داد و گفت که “ما یا می‌توانیم کنار بایستیم یا می‌توانیم مداخله کنیم و سهمی در ایجاد تغییر داشته باشیم.”

در طول برگزاری این مسابقات، همین عبارات بار دیگر از سوی استبان بلتران، مدیر شعبه اسپانیای سازمان حقوق بشر بین الملل، به روبیالس یادآوری شد. بلتران گفت که سازمانش هیچ تغییری در موقعیت حقوق بشری عربستان ندیده و به بسیاری از معضلات تبعیض جنسیتی برای زنان اشاره کرد که در طول خرید باشگاه لیگ برتری نیوکاسل مطرح شده بود.

بلتران گفت:” هرچند در سه سال اخیر شاهد پیشرفت‌هایی بودیم اما کلمات قشنگ روبیالس در سال 2019 هنوز فاصله زیادی با تبدیل شدن به واقعیت در عربستان سعودی دارند. همکاری فدراسیون فوتبال اسپانیا در  این تطهیرسازی به کمک ورزش از سوی مقامات دولتی عربستان سعودی ارزش این رقابت و تمام فوتبال اسپانیا را زیر سوال می‌برد.”

لوئیس روبیالس، رئیس فدراسیون فوتبال اسپانیا (نفر وسط)، به شدت به منتقدان برگزاری سوپرجام در عربستان حمله کرد.

سازمان حقوق بشر همچنین گفت که بازوبندهایی بنفش به هر چهار باشگاه حاضر در این رقابت‌ها ارسال می‌کند تا توجه‌ها را به سوی فعالین زن عربستانی جلب کند که به خاطر دفاع از برابری در کشورشان به زندان محکوم شده‌اند. هیچ یک از این باشگاه‌ها از این بازوبندها استفاده نکردند و وقتی در ریاض از روبیالس درباره انتقادات این سازمان سوال شد، او با حالتی خصمانه پاسخ داد.

رییس فدراسیون به برنامه رادیویی ال لارگوئرو گفت:” اگر واقعا می‌خواهید کاری انجام دهید و نه این که فقط خودتان را شبیه آدم‌های خوب جا بزنید، باید کاری بیشتر از طوفان رسانه‌ای چهار روز پیش از این رقابت بکنید.”

او در پاسخ به این سوال که تعداد زنان حاضر مسابقات سوپرجام کم بود و هیچ سرویس بهداشتی زنانه‌ای در این ورزشگاه‌ها وجود نداشت گفت که در اسپانیا هم تعداد مردانی که برای تماشای مسابقات می‌آیند بیشتر از زنان است. او همچنین مدعی شد که فدراسیون اسپانیا یکی از پیشگامان تغییرات مثبت با متقاعد کردن مقامات سعودی برای راه‌اندازی لیگ زنان (نوامبر گذشته) و صدور اجازه نشستن زنان در کنار مردان روی سکوها در جریان مسابقات بوده است.

روبیالس گفت:” ما اینجا کارهای بسیاری را در سطح اخلاقی انجام می‌دهیم و به حضور زنان در فوتبال کمک می‌کنیم. سوالات دیگر سوالات سیاسی و بیرون از چارچوب فوتبال هستند. بعضی از منتقدان در خانه نشسته و حرف‌هایی را از خودشان درمی‌آورند، بدون این که بدانند اینجا واقعا چه اتفاقی رخ می‌دهد. ما نمی‌توانیم انتظا داشته باشیم یک جامعه یک شبه تغییر کند- اما دخترها می‌توانند اینجا در عربستان سعودی فوتبال بازی کنند و این به لطف فدراسیون فوتبال اسپانیا است.”

***

قرارداد اولیه با دولت سعودی برای برگزاری سوپرجام سه ساله بود که از فصل 20-2019 شروع می‌شد. شیوع جهانی ویروس کرونا در سال گذشته به این معنا بود که هیچ تیمی نمی‌تواند به کشور دیگری سفر کند و مشکل تامین بودجه با افزایش مدت این توافق تا سال 2029 حل شد.

روبیالس به صراحت اعلام کرد که فوتبال اسپانیا به این پول نیاز دارد. او هفته گذشته گفت:” این تورنمنتی است که سال‌ها در خارج از کشور برگزار می‌شود. این اتفاق درآمد بسیاری را به همراه دارد. این توافقی فوق‌العاده برای فوتبال اسپانیا و فوتبال عربستان است.”

فارغ از اینکه در سوپرجام چه تیمی قهرمان شود، رئال و بارسا در هر صورت بیشترین درآمد را از این رقابت‌ها خواهند داشت.

روبیالس هرگز مبلغِ کلیِ پرداخت شده را تایید نکرد و حساب‌های رسمی این فدراسیون جزییاتی درباره چگونگی تقسیم کردن این پول منتشر نکردند. اما اتلتیک متوجه شده که عربستانی‌ها سالانه حدود 40 میلیون یورو می‌پردازند. نیمی از این مبلغ به چهار باشگاه حاضر در این رقابت پرداخت می‌شود و بقیه آن بین سطوح پایین‌تر فوتبال اسپانیا تقسیم می‌شود. برای مثال، باشگاه‌های دسته سوم حالا بودجه پایه در حدود 150 هزار یورو به صورت سالانه دریافت می‌کنند، در حالی که پیش از این سالانه 25 هزار یورو از فدراسیون می‌گرفتند.

روبیالس می‌گوید این موضوع نقشی کلیدی در کمک به تیم‌های کوچک برای عبور از شرایط ایجاد شده به دلیل شیوع جهانی ویروس کرونا دارد و باشگاه‌های حاضر در سوپرجام هم کاملا از این تصمیم حمایت می‌کنند.

او گفت:” وقتی من رییس فدراسیون شدم، این باشگاه‌ها از من خواستند سوپرجام را لغو کنم. پیش از این، هیچکس علاقه‌ای به این رقابت نداشت که بیشتر دردسرساز بود و باشگاه‌ها می‌خواستند این دردسر تمام شود. آنها گفتند که برگزاری این دیدار باعث ایجاد مشکل در اردوهای پیش فصل آنهاست و مجبور هستند که بلیت‌ها را به صورت رایگان پخش کنند.”

قطعا انگیزه‌ای وجود داشت که این باشگاه‌ها را ترغیب کرد با این انتقال کنار بیایند.

فرمت چهار تیمه که معیارهای دقیق حضور در آن پس از پایان فصل قبلی تعیین می‌شود، این اطمینان را داده که رئال مادرید و بارسلونا هر سال در این مسابقات حاضر باشند. در حالی که تیم‌های پایین‌تر لیگ پول بیشتری از قبل دریافت می‌کند اما بیشترین سهم همچنان به بزرگترین باشگاه‌ها می‌رسد.

حساب‌های فصل 21-2020 رئال مادرید نشان می‌دهد که آنها فصل قبل به عنوان نایب قهرمان سوپرجام 6.8 میلیون یورو دریافت کردند، زمانی که این بازی‌ها در آندلس پشت درهای بسته برگزار شد و این مبلغ در زمان برگزاری اولین دوره این بازی‌ها در جده در ژانویه 2020 به 8.1 میلیون یورو رسیده بود. بارسلونا در سال اول که در نیمه نهایی شکست خورد 7.2 میلیون یورو گرفت و سال گذشته که قهرمان شد 7.4 میلیون یورو دریافت کرد.  (توضیح مترجم: نویسنده مطلب در این پاراگراف به اشتباه از رئال مادرید به عنوان نایب قهرمان فصل قبل رقابت‌های سوپرجام یاد کرده، در حالی که رئال سال گذشته در نیمه‌نهایی 2-1 از بیلبائو شکست خورده بود.)

دیگر تیم‌های حاضر در این مسابقات مبلغ بسیار کمتری می‌گیرند- بدون توجه به این که چه تیمی قهرمان می‌شود- چون بخش قابل توجهی از این پول به “وزن برند” تعلق دارد. بیلبائو، مدافع عنوان قهرمانی سوپرجام اسپانیا، مانند همیشه کمترین سهم از بین چهار باشگاه حاضر در این مسابقات را دریافت می‌کرد؛ حتی اگر می‌توانست جام قهرمانی را حفظ کند.

دو سال پیش، این شرایط چنان والنسیا را عصبانی کرد که آنها پس از دریافت تنها 2.5 میلیون یورو برای حضور در این مسابقات به صورت قانونی علیه فدراسیون فوتبال اقدام کردند. آمدن به حاشیه خلیج فارس برای انجام بازی برای این باشگاه‌های بزرگ که حامیان مالی و هواداران بسیاری در این منطقه دارند هم مفید است.

بنیادهای خیریه رئال مادرید مدرسه فوتبالی را در ریاض، پایتخت عربستان، برای 900 کودک (پسر و دختر) راه‌اندازی کردند که به گفته سایت‌شان “با ملک سلمان مرتبط است”. بارسلونا از سال 2013 تا به حال به طوری با بانکی سعودی شراکت دارد و مدرسه فوتبال این باشگاه از سال 2015 در ریاض به راه افتاده است.

این تیم درست پیش از کریسمس به همراه ژاوی، سرمربی جدید بارسا، به همین شهر آمد تا بازی افتتاحیه جام مارادونا را به صورت نمایشی برابر بوکا جونیورز برگزار کند- در اولین سالگرد درگذشت این فوق ستاره آرژانتینی که برای هردوی این باشگاه‌ها بازی می‌کرد- و در ازای آن دو میلیون یورو دریافت کرد.

النا فورت، قائم مقام بارسلونا، حاضر نشد برای این بازی به عربستان سفر کند چون ماه پیش از آن بر اضافه شدن متن اعلامیه جهانی سازمان ملل درباره حقوق بشر به اساسنامه این باشگاه نظارت کرده بود. او گفت:” این تناقض شخصی بسیار بزرگی می‌شد.”

***

هیچ یک از بازیکنان، مربیان یا روسای باشگاه‌ها، قبل یا در طول مدت حضورشان در این کشور، هیچ نگرانی‌ای درباره شرایط حقوق بشری در عربستان سعودی ابراز نکردند.

تنها انتقاد واقعی از برگزاری این بازی‌ها در ریاض از سوی رائول گارسیا، هافبک بیلبائو، انجام شد که پیش از این در سال 2014 با اتلتیکو مادرید و سال گذشته با همین تیم قهرمان این مسابقات شده بود و مشکلش این بود که هواداران این باشگاه از باسک در این تورنمنت حضور ندارند.

بازیکنان بیلبائو از اینکه با برگزاری این رقابت‌ها در عربستان، هواداران‌شان نمی‌توانند بازی‌ها را از نزدیک تماشا کنند، ناراحت هستند.

گارسیا پیش از پرواز گفت:” این منطقی نیست که این همه راه تا آنجا برویم تا دیداری را برگزار کنیم که باید اینجا برگزار شود. فوتبال تغییر کرده و هیچکس دیگر به هوادار فکر نمی‌کند. تنها چیزی که اهمیت دارد کسب درآمد است و یافتن حامیان مالی است. این کار من است، کاری که انجام می‌دهم اما برای من باعث تاسف است که به آنجا بروم.”

به عنوان دیداری رفت و برگشت بین قهرمان لالیگا و کوپا دل ری فصل قبل، سوپرجام اسپانیا قبلا در اواخر تابستان و به عنوان اولین بازی فصل جدید برگزار می‌شد که واقعا برای تمام تیم‌های حاضر در آن اهمیت داشت.

نوکمپ یا برنابئو برای ال‌کلاسیکوها پر از جمعیت می‌شد و اغلب خشم و تنش از این بازی فوران می‌کرد- مانند درگیری کناره خط در سال 2011 که در آن ژوزه مورینیو انگشتش را در چشم تیتو ویلانووا، کمک مربی بارسلونا، فرو کرد.

پیروزی 3-6 سویا در مجموع دو بازی رفت و برگشت برابر رئال مادرید در سال 2007 هنوز در سانچز پیسخوان در یادها مانده است. اتلتیکو در سال 2014 برابر رئال مادرید در یکی از آخرین اتفاقات خاص ورزشگاه قدیمی ویسنته کالدرون به پیروزی رسید. پیروزی 0-4 سال بعد بیلبائو در بازی رفت برابر بارسلونا نیز جز لحظات درخشانی است که سن مامس جدید شاهد آن بوده است.

منبعی نزدیک به یکی از باشگاه‌های حاضر در این مسابقات می‌گوید:” قبلا هیجان زیادی وجود داشت- اولین بازی رسمی فصل بود و مردم منتظر سوپرجام بودند. امسال هیجان بسیار کم بود. برگزاری این تورنمنت‌ها در خارج از کشور بدون شک از نظر مالی مفید است اما دیگر جام واقعی به حساب نمی‌آید. بیشتر شبیه یک تورنمنت تابستانی است. بسیاری از لذت آن از بین رفته است.”

منابع نزدیک به بازیکنان در باشگاه‌های مختلف که در این تورنمنت حضور داشتند به اتلتیک گفتند که این نظرات در بین بازیکنان هم وجود دارد اما اکثر آنها فکر می‌کنند که ارزش آن را ندارد که به صورت علنی مطرحش کنند.

منبعی که شخصیت‌های ارشد رئال مادرید را می‌شناسد می‌گوید:” این مطمئنا آزاردهنده است اما به پول مربوط است. نه فقط در اسپانیا، این اتفاق در همه جای جهان رخ می‌دهد. بازیکنان از این موضوع راضی نیستند اما بازیکنان زیادی نیستند که به صورت علنی در این باره حرف بزنند. رائول گارسیا یکی از معدود کسانی است که در اواخر دوران فوتبالش حرفی در این باره زد.”

***

معضل احتمالی دیگر آخرین موج ویروس کرونا بود که باعث شده بود تست چندین نفر از بازیکنان هر چهار باشگاه حاضر در این رقابت‌ها در هفته‌های اخیر مثبت شود.

قرار بود دیداری از پیش تعیین شده بین پاری‌سن‌ژرمن و یک تیم منتخب از بازیکنان عربستانی با هدایت آرسن ونگر چهارشنبه این هفته برگزار شود اما هفته گذشته به تعویق افتاد. رقابت سوپرجام همچنین درست همزمان با عدم صدور مجوز بازی نوواک جوکوویچ، ستاره دنیای تنیس، در مسابقات اوپن استرالیا- اولین گرند اسلم سال- به دلیل شرایط واکسیناسیون این ورزشکار برگزار شد.

اما این تورنمنت در آخر چندان تحت تاثیر قرار نگرفت. تست دنی کارواخال پس از پیروزی برابر بارسلونا در نیمه نهایی مثبت شد و نگرانی‌هایی را از شیوع این ویروس به وجود آورد اما هیچکس دیگری دیداری را از دست نداد.

این موضوع همچنین تضاد جالبی با انتقادهای روبیالس از تلاش‌های لالیگا برای برگزاری دیدارهایش در خارج از کشور داشت.

این فدراسیون حتی در سال 2018 سعی کرد با طرح شکایت مانع از برگزاری دیدار خانگی ژیرونا برابر بارسلونا در میامی شود. در آن زمان آنها به دنبال مکانی برای برگزاری فرمت جدید سوپرجام بودند و همین شهر از فلوریدا یکی از گزینه‌ها بود اما عربستان سعودی پول بیشتری نسبت به آمریکایی‌ها پیشنهاد داد. تعداد کمی  از مدیربرنامه‌ها، دوستان یا اعضای خانواده هفته گذشته به ریاض سفر کردند.

منبعی نزدیک به بازیکنان بارسلونا می‌گوید:” ما می‌دانیم این روزها شرایط در فوتبال به چه صورت است- آنها هرجا که پول بدهند بازی می‌کنند. از نظر من، برگزاری سوپرجام در اسپانیا بهتر است یا اگر قرار است این بازی در خارج از کشور برگزار شد، بهتر است در جایی مثل آمریکا باشد.”

***

یکی از فواید تجاری فرمت جدید چهارتیمه شدن این رقابت‌ها احتمال برگزاری ال‌کلاسیکو است.

تمامی 32 هزار بلیت دیدار نیمه نهایی امسال بین رئال و بارسلونا در ورزشگاه ملک فهد در کمتر از یک ساعت به فروش رفت و قیمت آن بین 9 تا 590 یورو بود. این شاید اقدام تبلیغاتی غیرواقعی با دامنه هدف هواداران بومی بود که بازیگرانی با لباس سنتی عربی و لهجه غلیظ اسپانیایی در آن حضور داشتند و به کلاه‌های بومی اسپانیولی، گاوبازی و گیتار آنتونیو باندراس، هنرپیشه، اشاره می‌کردند.

بارسلونا تلاش زیادی کرد تا مطمئن شود قرارداد فران تورس، خرید جدیدش، تا زمان برگزاری ال‌کلاسیکو به صورت قانونی به ثبت می‌رسد، در حالی که کارلو آنچلوتی، سرمربی رئال مادرید، تصمیم گرفت در استفاده از داوید آلابا، مدافع کلیدی این تیم، که درد مختصری داشت ریسک نکند.

تیم جوان بارسلونا در زمین بازی جنگید و دو بار بازی را به تساوی کشاند اما رئال به اندازه کافی قوی بود که خودش را به آنها تحمیل کرده و در وقت اضافه با نتیجه 2-3 پیروز شود.

این صدمین پیروزی آنها در ال‌کلاسیکو بود و آنچلوتی پس از بازی با بی‌اعتنایی همیشگی‌اش این برد را “مهم اما نه مهم‌ترین” خواند.

بازیکنان رئال از نور پروژکتورهای ورزشگاه و این که زمین در حد استانداردهای مورد انتظارشان نبود، گلایه داشتند. بارسلونا با این که شکست خورد اما واقعا با انگیزه‌تر به نظر می‌رسید. جرارد پیکه، مدافع این تیم، گفت:” باختن به رئال مادرید همیشه آزاردهنده است اما ما حالا به شکست دادن آنها نزدیک‌تر هستیم. ما بار دیگر رقابت می‌کنیم و نیاز به یک قدم دیگر داریم تا بار دیگر قهرمان شویم.”

دیگر دیدار نیمه نهایی که شب بعد از ال‌کلاسیکو برگزار شد هیجان زیادی به همراه نداشت. ادعا می‌شد که 15 هزار بلیت برای دیدار اتلتیکو مادرید، قهرمان لالیگا، برابر بیلبائو، نایب قهرمان کوپا دل ری، فروخته شده اما فریادهای مربیان از روی نیمکت خطاب به بازیکنان در ورزشگاه خالی 67 هزار نفری می‌پیچید.

روند بی‌روح این بازی در نیم ساعت ابتدایی کمکی به بهبود شرایط نکرد تا این که بیلبائو نتیجه بازی را با گل تعیین کننده‌ای که توسط نیکو ویلیامز، بازیکن 19 ساله تعویضی، به ثمر رسید، تغییر داد. با توجه به این که تماشاگرانِ کمی در ورزشگاه حضور داشتند، دوربین‌ها به آسانی چند نفر از هواداران بیلبائو را به تصویر کشیدند که در حال خوشحالی بودند و ماریا ویلیامز هم در بین آنها بود- مادر نیکو و اینیاکی که برادر بزرگتر و هم تیمی او است.

رئال توانست انتقام شکست سال گذشته در نیمه‌نهایی سوپرجام را از بیلبائو بگیرد و با برتری 2-0، فاتح رقابت‌های امسال شد.

این ورزشگاه به دلیل پروتکل‌هاس بهداشتی دولت عربستان تنها با نیمی از ظرفیتش به استقبال فینال یکشنبه شب رفت. اکثر تماشاگران حاضر مشخصا طرفدار رئال و بسیاری از هواداران این باشگاه از کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی کشورهای دورتر مانند سودان در شرق آفریقا آمده بودند. رئال بدون این که فشار خاصی بیاورد بازی را در دست داشت و هواداران حوالی دقیقه 30 موج مکزیکی به راه انداختند.

درست پیش از پایان نیمه اول، مودریچ حرکت تیمی صبورانه‌ای را با اولین گل این فصل به خوبی به پایان برد. اختلاف دو تیم پس از شروع نیمه دوم با گل بنزما از روی نقطه پنالتی دو برابر شد. به نظر می‌رسید که بازی با همین نتیجه به پایان می‌رسد، هرچند اتفاقات جالبی در دقایق پایانی رخ داد و پنالتی رائول گارسیا با درخشش تیبو کورتوا مهار شد.

منابعی از داخل اردوی رئال پیش از سفر به عربستان تاکید داشتند که اولویت این فصل کسب عنوان قهرمانی لالیگاست. هرچند دیدن استارت مودریچ 36 ساله در وقت اضافه برای کمک به متوقف کردن حمله احتمالی بیلبائو نشان داد که بازیکنان بزرگ رئال هنوز تلاش زیادی برای فتح اولین جام این باشگاه در 18 ماه اخیر داشتند.

وقتی پرز پس از سوت پایان بازی در تلویزیون اسپانیایی حاضر شد تا از رضایت خودش و تیمش از شرایط میزبانی در ریاض بگوید، خبری از سوال درباره حقوق بشر یا زنان نبود. او گفت:” رئال باشگاهی جهانی است، هرجای دنیا بروید، همه جا پر از هواداران رئال است. ما اینجا علاقه هواداران سعودی را حس کردیم و طوری بازی کردیم انگار در خانه هستیم. من مشکلی با برگشتن به اینجا ندارم.”